Muris (mirasbırakan) saklı paylı mirasçısını, ağır bir suç işlenmesi veya aile yükümlülüklerinin ciddi ölçüde ihlali gibi net ve açık durumlarda, belirli haklı nedenlere dayanarak miras hakkından tamamen veya kısmen yoksun bırakmasıdır.
- Kimler Mirasçılıktan Men Edilebilir?
Hukukumuzda mirasçılar ikiye ayrılmakta olup TMK 506. Maddede düzenlenmektedir. Mirasbırakanın altsoyu (çocukları, evlatlıkları, torunları, torunlarının çocukları), üstsoyu olan anne-babası ve eşi saklı paylı mirasçılardır. Bunun dışında kalan yansoy diyebileceğimiz kardeş, amca, teyze, yeğen ve bunlara ek olarak üstsoyu olmasına karşın dede ve nine saklı paylı mirasçı değillerdir. Hukukumuzda saklı paylı mirasçılar tahdidi olarak düzenlenmiş olup onlar dışında kalan tüm mirasçılar saklı paylı olmayan mirasçıdır.
Miras hukukunda geçerli olan “tasarruf serbestisi” ilkesine göre, mirasbırakan, kural olarak ölümünden sonra da terekesi üzerinde dilediği gibi tasarrufta bulunabilir. Ancak bu ilke, mirasbırakanın, yasal mirasçılarının kanunen korunan saklı paylarına müdahale edebilmesi olanağını vermez. Mirasçılıktan çıkarma müessesi de tam bu noktada devreye girmektedir. Zira saklı paylı miraçşıların mirastan men edilmesinin tek yolu budur.
- Mirasbırakan Mirasçısını Nasıl Mirastan Men Eder?
Mirasçılıktan çıkarma işlemi, murisin düzenleyeceği miras sözleşmesi ve vasiyetname yolları ile yapılabilmektedir. Mirasbırakanın yaptığı bu ölüme bağlı tasarrufta açık şekilde mirasçısını mirasçılıktan çıkarma sebebini belirtmesi gerekmektedir.
- Mirasçı Hangi Durumda Mirastan Men Edilebilir?
Mirasçılıktan çıkarmanın sebepleri TMK md. 510’da düzenlenmiştir. Madde uyarınca mirasçılıktan çıkarmanın yalnızca iki sebebi bulunmakta olup sınırlı sayıdadır.
- Mirasçının Ağır Suç İşlemesi: Mirasçı, mirasbırakana ya da onun yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemiş ise mirastan çıkarılabilir. Ağır suçtan anlaşılması gereken, ceza hukuku anlamındaki suçlardan ziyade aile bağlarını derin biçimde zedeleyen davranışlardır. Yargıtay kararlarında da belirtildiği üzere, miras bırakanın kişilik haklarına, beden bütünlüğüne veya malvarlığına yönelik hukuka aykırı fiiller ağır suç olarak değerlendirilir.
- Mirasçının Aile Yükümlülüklerini İhmal Etmesi: Mirasçı, mirasbırakana veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini ciddi ölçüde ihmal ederse mirastan çıkarılabilir. Örneğin, miras bırakanın ihtiyaç duyduğu maddi-manevi desteğin sebepsiz yere sağlanmaması, ilgisizlik ve bakımsız bırakılma gibi durumlar bu kapsamda değerlendirilir.
- Koruyucu(Aciz Sebebiyle) Mirasçılıktan Çıkarma
Mirasbırakanın altsoyu olan mirasçı hakkında borç ödemeden aciz belgesi düzenlenmiş olması halinde mirastan çıkarmaya “koruyucu ıskat” da denilmektedir. Mirastan çıkarmanın bu halinde mirasbırakan tarafından hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan mirasçının çocukları koruma altına alınmaya çalışılmaktadır. Mirasçılıktan çıkarmanın bu halinde dikkat edilmesi gereken husus, koruyucu ıskatın yalnızca mirasbırakanın altsoyu olan mirasçılar açısından söz konusu olabilecek nitelikte bir müessese olduğudur. Çünkü bu durum koruyucu ıskatın düzenlenmiş olduğu Türk Medeni Kanunumuzun 513. maddesinde açıkça düzenlenmiştir.
- Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Mümkün müdür?
Mirasçılıktan çıkarılan mirasçı bu durumun haksız olduğunu düşünüyorsa mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası açarak haklılığını kanıtlayabilir.
- MİRASÇILIKTAN ÇIKARMANIN İPTALİ DAVASI NEDİR?
- Kim Tarafından Açılabilir?
Mirasçılıktan çıkarma işleminin haksız olduğunu düşünen mirasçı mirasçılıktan çıkarma davası açarak mirasçılık hakkını geri alabilir. Bu dava yalnızca mirasçılıktan çıkarılmış olan mirasçı tarafından mirastan yararlanan diğer mirasçılara açılır.
- İspat Yükü Kimin Üzerindedir?
Bu davada dikkat edilmesi gereken husus, ispat yükünün mirastan yararlanan mirasçılarda olduğudur. Mirastan yararlanan mirasçılar, mirastan çıkarılan mirasçının çıkarılma sebebinin haklı olduğunu ispat ile yükümlüdür.
- Mirasçılıktan Çıkarılma Davasının Sonuçları Nelerdir?
Mirasçılıktan çıkarılma 3 durumda iptal edilecektir:
- Çıkarma Sebebi Hakkında Mirasbırakanın Açık Yanılgısı Tespit Edilirse: Bu durumda çıkarma tamamen geçersiz olur ve mirasçı, sanki mirasçılıktan çıkarılmamış gibi tüm miras hakkını elde eder.
- Çıkarma Sebebi Gösterilmemiş veya İspat Edilememişse: Bu halde mirasçılıktan çıkarma, mirasçının saklı payı dışında geçerli olur. Yani, mirasçı sadece saklı payını alabilir. Yargıtay, bu durumda davaya tenkis davası olarak devam edilmesi gerektiğini belirtmektedir.
- Vasiyetnamenin Genel İptal Sebepleri Varsa: Ehliyetsizlik, irade sakatlığı veya şekil şartlarına aykırılık gibi genel iptal sebepleri varsa, vasiyetnamenin tümü iptal edilir ve mirasçı tüm miras hakkını alır.
- Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir?
Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olup yetkili mahkeme mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.
- Sık Sorulan Sorular
- Evlatlıktan Red ile Mirastan Men Aynı Durum Mudur?
Evlatlıktan ret, halk arasında mirastan çıkarma ile karıştırılan ancak hukuki zeminde farklı bir kavramdır. Türk hukuk sisteminde “evlatlıktan ret” şeklinde ayrı bir hukuki düzenleme mevcut değildir. Ancak uygulamada, halk arasında bu kavram genellikle mirastan çıkarma ile eş anlamlı kullanılmaktadır.
- Evlatlık Çocuk Mirasçılıktan Çıkarılabilir mi?
Sonradan evlatlık alınan çocuk da mirastan çıkarılabilir. Evlatlığın mirastan çıkarılması, biyolojik çocukların mirastan çıkarılması ile aynı koşullara tabidir.
- Vasiyetname Sözlü Olarak da Yapılabilir mi?
Mirasçılıktan çıkarma, murisin düzenleyeceği miras sözleşmesi, resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetname ile yapılabilir. Sözlü vasiyetname yakın ölüm tehlikesi, savaş, salgın, doğal afet gibi olağanüstü koşullar altında, tanıklar huzurunda sözlü olarak yapılır.
- Mirastan Çıkarma İçin Noter Onayı Gerekli midir?
Mirastan çıkarma işlemi için zorunlu olarak noter onayı şart değildir. Miras bırakan kendi el yazısı ile hazırlayacağı adi yazılı vasiyetname veya istisnai durumlarda sözlü vasiyetname aracılığıyla da mirasçısını çıkarabilir.
5. Eşin Aldatması Mirasçılıktan Çıkarma için Geçerli Bir Sebep midir?
Mirasçılıktan çıkarılmanın 2 sebebinden biri olan ailevi yükümlülükleri ihlal kendisini eşler arasındaki sadakat yükümlülüğünün ağır biçimde ihlali olarak gösterebilir.
Mirasçılıktan çıkarma ile ilgili yazımız burada sona ermiş olup miras hukuku ile ilgili tüm soru ve sorunlarınızla ilgili miras hukukunda uzman kadromuza danışabilirsiniz.
