Zorbalıkla Mücadelede Okul Hukukunun Yeni Öğrenci Hakları

Zorbalık, öğrencilerin hem psikolojik hem de akademik gelişimini derinden etkileyen ciddi bir sorun haline gelmiştir. Fiziksel saldırılar kadar sözel şiddet, dışlama ve özellikle siber zorbalık, çocukları okul ortamında güvensiz hissettiren en büyük etkenlerden biridir. Günümüzde, yalnızca öğretmenlerin değil, okul yönetiminin, rehberlik servislerinin ve hukukun da bu soruna doğrudan müdahale etmesi beklenmektedir.

Son yıllarda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve yargı kararları, okul ortamında güvenli bir eğitim hakkını korumaya yönelik yeni öğrenci haklarını tanımlamakta ve zorbalığa karşı net önlemler içermektedir. Bu yazıda, okul hukukunda zorbalıkla mücadele kapsamında getirilen güncel düzenlemeleri ve öğrencilerin sahip olduğu hakları inceliyoruz.

Zorbalık Nedir? Hangi Davranışlar Kapsama Girer?

Zorbalık, bir bireye karşı tekrarlayan biçimde yapılan fiziksel, sözel, sosyal ya da dijital saldırı biçimidir. En sık rastlanan zorbalık türleri:

  • Fiziksel zorbalık: itme, vurma, eşyaları tahrip etme
  • Sözel zorbalık: lakap takma, alay etme, tehdit
  • Sosyal zorbalık: dışlama, küçük düşürme, dedikodu yayma
  • Siber zorbalık: sosyal medya üzerinden hakaret, ifşa, sahte hesaplar

Bu davranışlar öğrenciye kendini değersiz, yalnız ve güvensiz hissettirebilir; okula devamsızlık, akademik başarısızlık ve psikolojik rahatsızlıklarla sonuçlanabilir.

Zorbalıkla Mücadelede Hukuki Temeller

Türkiye’de zorbalıkla mücadele, çeşitli yasal ve idari düzenlemelerle desteklenmektedir:

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu

Bu kanunun 14. maddesi, öğrencilerin “güvenli ve sağlıklı bir eğitim ortamında öğrenme hakkı” olduğunu belirtir. Okulda yaşanan her türlü zorbalık, bu hakkın ihlali sayılır.

MEB Okul Disiplin Yönetmeliği

Disiplin yönetmeliğinde, öğrencilerin fiziksel ya da psikolojik şiddete maruz kalmaları durumunda, idarenin derhal harekete geçmesi gerektiği belirtilmiştir. Zorbalık uygulayan öğrencilere kınama, kısa süreli uzaklaştırma veya benzeri disiplin cezaları verilebilmektedir.

Çocuk Hakları Sözleşmesi

Türkiye’nin de bir taraf olduğu bu sözleşmede, her çocuğun “korkusuz ve baskısız bir ortamda büyüme hakkını” güvence altına almaktadır. Zorbalık bu hakkın ihlali anlamına gelir.

Yeni Dönemde Öğrencilerin Sahip Olduğu Haklar

  1. Güvenli Eğitim Ortamı Talep Etme Hakkı

Zorbalığa uğrayan öğrenci, okul idaresinden ortamın güvenli hale getirilmesini talep etme hakkına sahiptir.

  1. Rehberlik Desteğine Erişim Hakkı

Her öğrenci, zorbalıkla karşılaştığında okulun rehberlik servisine başvurabilir. Psikolojik destek sağlamak, zorbalığın yarattığı etkileri azaltmak adına temel bir haktır.

  1.  Anonim Şikâyet Mekanizmaları

Yeni uygulamalar kapsamında birçok okulda “isim vermeden şikâyet” imkânı sunan dijital platformlar devreye alınmıştır. Bu sayede öğrenciler, korkmadan yaşadıklarını bildirebilmektedir.

  1.  Disiplin Sürecine Katılım Hakkı

Zorbalıkla ilgili yapılan şikâyetlerde mağdur öğrenci ve ailesi, disiplin süreci hakkında bilgilendirilmek ve ifade vermek hakkına sahiptir.

  1. Siber Zorbalıkta Dijital Koruma Hakkı

Okul idaresi, siber zorbalık durumunda yalnızca disiplin cezası değil; aynı zamanda bilişim suçları kapsamında adli makamlara da başvurma yükümlülüğüne sahiptir.

Zorbalıkla Karşılaşan Öğrenci ve Aile Ne Yapmalı?

Zorbalığa maruz kalan öğrencinin ve ailesinin dikkat etmesi gereken başlıca adımlar şunlardır:

1. Olayı Belgeleyin

Zorbalıklar sözlü veya fiziksel olsa dahi, tanık ifadeler, fotoğraflar, mesajlar ve videolar önemli delil niteliği taşır.

2. Okul İdaresine Başvurun

Olay okul içinde gerçekleştiyse, müdürlük ve rehberlik servisi mutlaka bilgilendirilmelidir. Her okulun zorbalığa karşı bir müdahale planı bulunmalıdır.

3. Rehberlik Servisinden Destek Alın

Çocukla empati kurmak, duygusal sürecini anlamak ve çözüm üretmek için rehberlik birimi aktif şekilde devreye alınmalıdır.

4. Gerekirse Hukuki Süreç Başlatın

Zorbalık sistematik hâle geldiyse, özellikle siber zorbalık ve fiziksel şiddet durumlarında Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusunda bulunmak mümkündür.

Okullar İçin Yasal Sorumluluklar Nelerdir?

Okullar, öğrencilerinin güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Aksi durumda, aşağıdaki sonuçlarla karşılaşabilirler:

  • Zorbalığa göz yuman okul idaresi hakkında idari soruşturma açılabilir.
  • İlgili öğretmen veya rehberlik personeli hakkında görevi ihmal nedeniyle işlem yapılabilir.
  • Zorbalık sonucu zarar gören öğrencinin ailesi, tazminat davası açabilir.

Nitekim Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 2021 tarihli kararında, öğrencisine sistematik zorbalığı önleyemeyen özel okulun manevi tazminat ödemesine hükmetmiştir.

Sonuç: Sessiz Kalma, Hakkını Koru

Zorbalıkla mücadelede en önemli adım, konuşmak ve hak aramaktan çekinmemektir. Öğrencilerin yalnız olmadığını bilmeleri, okulun gerekli desteği sağladığını hissetmeleri, bu sürecin en güçlü ilacıdır.

Bizimle iletişime geçebilirsiniz

Okul hukuku artık öğrencinin yanında durmaktadır. Yeni haklarla birlikte, zorbalığa karşı sessiz kalmak yerine, hukuk yoluyla çözüm aramak çok daha mümkündür.

Yazıyı Paylaş

Facebook
Twitter
LinkedIn
Email
WhatsApp

Önerilen Yazılar

Bir yanıt yazın

Danışma Formu

Karahan Hukuk

Sorunuz Var mı? Size yardımcı olmak için daima buradayız.

Alanında uzman hukukçularımız dosyalarınızda başarı odaklı çalışmaları için her zaman hazırlar. Danışmanlık ve avukatlık hizmeti almak istediğiniz konularda hemen uzmanlarımız ile iletişime geçin.