Yaz aylarının yaklaşmasıyla birlikte milyonlarca vatandaş denize girmek ve tatil yapmak için sahil bölgelerine yöneliyor. Ancak her yaz döneminde benzer tartışmalar gündeme geliyor: Plajlar özel işletmelere mi ait? Vatandaş ücretsiz olarak sahilden yararlanabilir mi? Şezlong zorunlu mu? İşte tüm bu soruların cevabı 3621 sayılı Kıyı Kanunu ve ilgili yönetmeliklerde saklı.
1. Kıyı Kanunu Ne Diyor?
Kıyı Kanunu’nun temel prensibi, kıyıların devlete ait olduğu ve herkesin ortak kullanımına açık olması gerektiğidir.
“Kıyılar, devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bu alandan yararlanmak, eşitlik ve serbestlik ilkeleri gereği herkesin hakkıdır.”
Kıyılarda hiçbir yapı yapılamaz; kıyıların doğal yapısı bozulamaz.
Bu çerçevede, halkın denize ulaşma, plajda oturma, denize girme gibi faaliyetleri engellenemez.
2. Belediyelerin ve Özel İşletmelerin Yetki Sınırı
Birçok sahil bölgesinde plajlar özel işletmelere kiralanıyor. Ancak bu kiralama, kamuya açık alanın kamu yararı çerçevesinde işletilmesi için yapılabilir. Vatandaşın sahile erişimini kısıtlayan uygulamalar hukuka aykırıdır.
Örneğin:
- Ücretsiz alan bırakılmayan plajlar,
- Girişte ücret talep edilmesi,
- Şezlong zorunluluğu ve kendi havlusunu seren vatandaşın çıkarılması,
- Bariyerlerle veya tel örgülerle denize ulaşımın engellenmesi,
hukuka açık bir şekilde aykırı sayılır ve idare mahkemelerinde de dava konusu yapılabilmektedir.
3. Vatandaş Olarak Hangi Haklara Sahibiz?
- Kıyıya serbest erişim hakkı
- Kendi havlunuzu veya sandalyenizi götürerek ücretsiz oturma hakkı
- Girişte ücret ödemeden denize girme hakkı
- Şezlong veya diğer hizmetleri almaya zorlanmama hakkı
Vatandaşın bu hakları kamu güvencesi altındadır. Belediyeler, sahil şeritlerini korumakla ve kamuya açık kalmasını sağlamakla yükümlüdür.
4. Hukuka Aykırı Uygulamalarla Karşılaşırsak Ne Yapabiliriz?
- CİMER’e Şikâyet: Kıyı erişimi engellenen durumları yazılı olarak CİMER üzerinden şikâyet edebilirsiniz.
- Belediyeye Başvuru: Yerel yönetim, kıyı düzeniyle ilgili sorumludur. Belediyeye şikâyet ederek müdahale isteyebilirsiniz.
- İdari Dava Açmak: Giriş ücreti alınması veya sahilin kapatılması gibi durumlarda idare mahkemesinde dava açılabilir.
- Savcılığa Suç Duyurusu: Kamu malına zarar, halkın ortak kullanım hakkını engelleme gibi suçlar kapsamında Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurabilirsiniz.
5. Yargı Kararlarından Örnekler
“Kıyı alanının özel işletmece kapatılması ve giriş ücreti alınması, Kanun’a açıkça aykırıdır.”
“Kıyıya ulaşım durumunu engelleyen özel otel uygulaması, halkın kıyıdan yararlanmasını ihlal ettiğinden ötürü yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş.”
Sonuç: Kıyılar Halkındır, Bu Hakkı Kullanın ve Korumaya Yardımcı Olun
Yazın keyfini çıkarırken plajda ücret ödemeye zorlanıyorsanız, şezlongsuz oturmanıza izin verilmiyorsa ya da sahile ulaşmanız engelleniyorsa bilin ki bu durumlar hukuka aykırıdır. Kıyı Kanunu açık bir şekilde kıyıların kamusal alan olduğunu ve herkesin eşit şekilde yararlanabileceği gerçeğini belirtmekte. Haklarınızı bilin, ihlal edildiğinde yasal yolları kullanın ve “kıyılar halkındır” ilkesini birlikte savunalım.
