Ortaklığın Giderilmesi Davası (İzale-i Şuyu)

• Faruk Karahan
• Hukuki Paylaşımlar
• 01/01/2025

Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir ?

Ortaklığın giderilmesi davası elbirliği veya paylı mülkiyete tabi bir taşınır veya taşınmazın mahkeme kararıyla aynen taksimi veya satış suretiyle pay edilmesi ve kişisel mülkiyete geçişi sağlayan davalardır. Bu dava Türk Medeni Kanunu’nun ortak mülkiyetle ilgili hükümlerine dayanır ve özellikle taşınmazlar (tarla, ev, arsa ) üzerinde ortak mülkiyet söz konusu olduğunda bu ortaklığın giderilmesi amacıyla başvurulan bir dava türüdür. Bir mal üzerindeki ortaklığın hukuki yollarla son erdirilmesi ve her ortağın hakkına düşen payın belirlenmesi için mahkemeye başvurularak çözümlenir.

Bu davalar iki taraflı davalar olup, davacılar aynı zamanda davalı konumunda yer almaktadır. İşleyiş itibariyle karmaşık bir dava olması nedeniyle dava sürecinin avukat eşliğinde yürütülmesi gerekmektedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasının Açılabileceği Durumlar

Paylı Mülkiyet : Bir taşınmaz üzerinde birden fazla kişinin paylı mülkiyet hakkı varsa ve taraflar ortak kullanımı sürdüremiyorsa, ortaklığın giderilmesi talep edilir.

Elbirliği Mülkiyeti : Miras yoluyla kalan mallarda, mirasçılar arasında uyuşmazlık yaşanırsa ortaklık izale edilebilir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davacı Taraf

Paylaşma davaları, paylaşma ve elbirliği mülkiyetine konu mallarda paydaşlar ya da ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten kişisel mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı yanlar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Dava açma yetkisi, paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ortağa aittir. Paydaşlardan veya ortaklardan biri yalnız başına dava açabileceği gibi birden fazla paydaş veya ortak da dava açabilir. Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyetinin birlikte olması halinde paydaş veya ortaklardan biri veya birkaçı dava açabilirler.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Davalı Taraf

Bu davada husumet davacı dışında kalan paydaş veya ortaklara yöneltilir. Bu davada kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemez çünkü taraflar hem davacı hem davalı konumundadırlar. Mahkemenin vereceği karardan her iki tarafta yararlanmaktadır. Ortaklığın giderilmesi davası davacıların dışında kalan paydaşların veya ortakların aleyhine açılır. Davada bütün paydaş veya ortaklarının sağ iseler kendilerinin, ölü iseler mirasçılarının yer alması zorunludur. Ölüm nedeniyle oluşan miras ortaklığında miras hakkına sahip ergin ortaklardan birisinin açacağı davada yaşı küçük olan diğer mirasçılar da var ise, onların velisinin davaya dahil edilmesi gerekmektedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ortaklığın giderilmesi davaları dava konusu malın değerine bakılmaksızın sulh hukuk mahkemelerinde görülür. Nitekim HMK’nun 4/1-b maddesine göre “Dava konusu şeyin değerine bakılmaksızın taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ait davaların” sulh hukuk mahkemesinde görülmesi hükme bağlanmıştır.

Hmk’nun 12. maddesine göre yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Birden çok taşınmazın dava konusu yapılması halinde ise kanuna göre bunlardan birinin bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir. Taşınmazın bulunduğu yerden kasıt taşınmazın fiili olarak bulunduğu yerdir.

Taşınır mallara ilişkin açılacak davalarda ise yetkili mahkeme davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yerinin bulunduğu yer mahkemesidir.

Ortaklığın giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonucunda kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi, karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Yargılama Usulü

Ortaklığın giderilmesi davasında basit yargılama usulü uygulanır. Basit yargılama usulünde dava açılması ve davaya cevap verilmesi dilekçe yoluyla olur. Cevap süresi dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır.

Taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesine dair karara karşı istinaf kanun yolu açıktır. Verilen kararlar taşınmazın aynıyla ilişkili olduğundan, kesinleşmeden icra edilemez.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Hissedarlar Arasında Paylaşım

İzale-i Şuyu davasında mülkiyet konusu mallar bölünebiliyorsa taraflardan birinin talebi üzerine ortaklara payları oranında malın aynen bölünerek paylaştırılmasına hakim tarafından karar verilebilir. Bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verilir.

Bu bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak olmaması halinde mahkemece açık arttırmayla satışa karar verilebilir. Fakat satışın paydaşlar arasında açık arttırma yoluyla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında hissedarlar arasında satış TMK’nın 698. maddesi uyarınca düzenlenmiştir. Bu yöntem ortaklığın sona erdirilmesi sürecinde tarafların aralarındaki anlaşmazlıkları daha kolay çözmelerini mümkün kılmaktadır.

Hissedarlar Arasında Satış

Mahkeme taraflar arasındaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verdiği takdirde, öncelikle hissedarların malı satın almayı isteyip istemediğini değerlendirmektedir. Eğer hissedarlar arasında alıcı çıkarsa, mal, mahkeme yoluyla diğer hissedarlara satılabilir. Hissedarlar arasında anlaşma sağlanamazsa veya birden fazla hissedar malı almak isterse, mahkeme malı yalnızca hissedarlar arasında açık arttırma usulüyle satışa sunulabilir.Hissedaarlar arasında yapılan bu açık arttırmada en yüksek teklifi veren kişi malın yeni sahibi olur.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1-İzale-i Şuyu Davasında Hissemi Satmak İstemiyorum Ne Yapmalıyım ?

Ortaklığın giderilmesi davasında hissesini satmak istemeyen taraf mahkemeye bunu mutlaka bildirmelidir.Eğer taşınmaz fiilen hissedarlar arasında bölünebilecek durumdaysa mahkemeden fiili taksim talep edilebilir. Fakat ortaklar arasında aynen taksim mümkün olmadığı takdirde hissesini satmak istemeyen taraf diğer hissedarların hissesini satın almayı teklif edebilir. Diğer hissedarlar bunu teklifi kabul ettikleri takdirde taşınmazın tamamına sahip olunabilir.

2-İzale-i Şuyu Davası Ne Kadar Sürer ?

İzale-i Şuyu davasında dava süresini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Davanın görüldüğü mahkemenin iş yoğunluğu, taşınmazın niteliği ile üzerinde herhangi bir ipotek, şerh veya sınırlama olup olmadığı konusu süreci uzatabilmektedir. Fakat yaklaşık olarak bir- bir buçuk yıl içerisinde dava sonuçlanmaktadır.

3-İzale-i Şuyu Davasında Değer Tespiti Nasıl Yapılır ?

Ortaklığın giderilmesi davasında değer tespiti paylaşımın yapılması veya satışın gerçekleşmesinde temel teşkil eder. Mahkeme öncelikle taşınmazın değerini belirlemek üzere bir bilirkişi heyeti görevlendirir. Bilirkişi heyeti taşınmazın değerini belirlerken taşınmazın piyasa değeri, konumu, mevcut durumu ve yasal durumu gibi faktörleri inceler. Mahkeme kararıyla bilirkişi heyeti taşınmazı yerinde inceler ve bu incelemeler sonucunda taşınmazın değerine ilişkin bir bilirkişi raporu mahkemeye sunulur. Taraflar bu bilirkişi raporuna itiraz etme hakkına sahiptirler.

4-İzale-i Şuyu Davasında Satış Prosedörü Nasıl Olur ?

Mahkeme tarafından ortaklığın giderilmesine satış yoluyla karar verilmişse mahkeme satış işlemini gerçekleştirmek üzere dosyayı yetkili icra müdürlüğüne gönderir. Satış işlemleri icra müdürlüğü tarafından yürütülür. İcra müdürlüğü taşınmazın değerini belirlemek için bilirkişi incelemesi yaptırır. Bu rapor taşınmazın satışındaki başlangıç bedelini belirler. Taşınmazın açık arttırma ilanı icra müdürlüğünün belirlediği süre içerisinde yapılır. İlanda taşınmazın özellikleri, başlangıç fiyatı ihale tarihleri ve diğer detaylar yer alır. Taşınmazın satışından elde edilen bedel mahkeme kararıyla hissedarların hisseleri oranında paylaştırılır.

Hissedar olarak hakkınızı savunmak ve hissenizi korumak mümkündür; bu nedenle uzman bir avukattan profesyonel destek alarak süreci daha güvenli bir şekilde yönetebilirsiniz.