Hafta tatili ve yıllık ücretli izin, çalışma hayatında hem işverenlerin hem de işçilerin bilmesi gereken önemli haklardır. Bu yazıda, hafta tatili süreleri, yıllık ücretli iznin nasıl hesaplandığı ve bu hakların kullanımına dair temel bilgileri ele alacağız. İşte detaylar.
Bir İşçi Hafta Tatilini Nasıl Hak Eder?
İşçilere tatil gününden önce haftalık normal çalışma süresini tamamlayacak şekilde, bir iş gününde kesintisiz en az 24 saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti, işçiye ödenir.
Ücretli Hafta Tatiline Hak Kazanmak için Çalışılması Sayılan Süreler
Çalışmadığı halde kanunen çalışma süresinden sayılan zamanlar:
• Günlük ücret ödenen veya ödenmeyen kanundan veya sözleşmeden doğan tatil günleri,
• Mazeret (ölüm, doğum, evlat edinme, evlenme… vb.) izin süreleri,
• Bir haftalık süre içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diğer izinler,
• Hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinleri,
• Zorlayıcı ve ekonomik bir sebep olmaksızın işyerinde çalışmanın haftanın bir veya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri.
Ancak bir haftalık süre içinde, çalışılan her gün için bir günlük ücret ödenir.
Fazla Çalışma Karşılığı Olarak Alınan Ücretler, Primler, İşyerinin Temel İşi Olarak Normal Çalışma Saatleri Dışında Hazırlık, Tamamlama, Temizleme İşlerinde Verilen Ücretlerin Hafta Tatili ve Genel Tatil Ücretine Dahil Edildiği Durumlar
Normal çalışma saatleri dışında hazırlık, tamamlama, temizleme işlerinde çalışanlar için işveren tarafından verilen ücretlerin, primlerin ve sosyal yardımların hafta tatili ve genel tatil ücretlerine dahil edilmesi kesinleşmiş bir kuraldır.
İşçilerin Yıllık Ücretli İzin Hakları Nelerdir?
Yıllık Ücretli İzne Hak Kazanmak için Çalışılması Sayılan Süreler
En az 1 yıllık (deneme süresi dahil) çalışma süresini dolduran işçilere, kıdemlerine göre yıllık ücretli izin verilir.
• Yıllık ücretli izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında, işçilerin aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır.
• Bir işverenin İş Kanunu kapsamına giren işyerinde çalışmaya başlayan işçiler, aynı işverenin İş Kanunu kapsamına girmeyen işyerlerinde çalışmaları olsa bile, önceki süreler de hesaba katılır.
Çalışma Süresinden Sayılan Haller
• Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri,
• İşveren tarafından verilen diğer izinler,
• Örnekten muayenehanede çalışanlara pazar gününden başlayan yarım günlük izinler,
• İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilcisi görevleriyle yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçi temsilcisi olarak katılması sebebiyle devam edemedikleri günler,
• İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işinden uzak kaldığı günler,
• Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işinden çalışmadan geçirdiği zamanın 15 günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).
Yıllık Ücretli İzin Süresi
• Yıllık ücretli izin süreleri, işçinin işyerindeki çalışma süresine göre belirlenir:
• 1-5 yıl: 14 gün,
• 5-15 yıl: 20 gün,
• 15 yıl ve üstü: 26 gün.
• Yerel işyerlerinde: 18 gün,
• Yerel işyerlerinde + 4 gün: 30 gün.
• 18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 ve daha büyük yaştaki işçiler için en az 20 gün.
Yıllık Ücretli İzin Hakkından Vazgeçilemez!
Yıllık ücretli iznin kullanımı, dönemlerin belirlenmesi işverenin yönetim hakkı kapsamındadır. İşveren, işçinin istediği dönemlerde yıllık ücretli izne hak kazanmasını zorunlu değildir. Ancak, tarafların anlaşması ile bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir.
• İşveren, yıllık ücretli izni işçinin talebiyle bölünebilir, ancak bölünmesi mahsup edilmez.
• Yıllık ücretli iznin hesabında izin süreleri, işçinin yeni aramalar için işe girişe kadar süreleri ile işe girişe kadar olan süreler dahil değildir.
• Günde 7 saatten fazla çalışma süreleri, yıllık izin süreleri içinde bulunan ortalama sürelerle hesaplanır.
Yıllık Ücretli İzin Süreleri ile İlgili İşe Girememe
Yeni işe aramalar için yıllık ücretli izin süreleri ile ilgilidir.
Yıllık Ücretli İzin Süresinin Bölünmesi
Günde, haftada veya ayda belirli bir süre çalışan işçilere, yıllık izin süreleri bölünmesi suretiyle birleştirilerek yıllık ücretli izin süreleri belirlenir.
Sonuç
Hafta tatili ve yıllık ücretli izin, işçilerin hem dinlenme hem de çalışma haklarını koruyan önemli düzenlemelerdir. İşverenlerin bu hakları doğru bir şekilde uygulaması, işçilerin ise haklarını bilmesi, çalışma hayatında adil bir denge sağlar. Daha fazla bilgi için bir hukuk uzmanına danışabilirsiniz.