1. KAMULAŞTIRMANIN TANIMI VE HUKUKİ DAYANAKLARI
Kamulaştırma, devletin veya kamu tüzel kişilerinin, kamu yararının gerektirdiği durumlarda, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, karşılığını peşin ödemek suretiyle, sahibinin rızasına bakılmaksızın zorla alınması işlemidir.
Kamulaştırma, Anayasa’nın 46. maddesi ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu ile düzenlenmiştir. Anayasa’ya göre, kamulaştırma ancak kamu yararı amacıyla yapılabilir ve gerçek karşılığının ödenmesi şarttır.
2. KAMULAŞTIRMA İŞLEMİNİN ŞARTLARI NELERDİR?
Bir taşınmazın kamulaştırılabilmesi için aşağıdaki şartların bulunması gerekir:
- Kamu yararı kararı: Kamu kurumu tarafından alınmış geçerli bir karar olmalıdır.
- Kanuni yetki: Kamulaştırmayı yapacak idare, kanunla yetkilendirilmiş olmalıdır.
- Bedelin peşin ödenmesi: Kamulaştırma bedeli, mal sahibine peşin olarak ödenmelidir (istisnai durumlar hariç).
- Hak sahibine tebligat: Kamulaştırma sürecinde mal sahibine yazılı bildirim yapılmalıdır.
3. KAMULAŞTIRMA SÜRECİ
Kamulaştırma işlemi, idari ve yargısal aşamalardan oluşur:
A. İdari Aşama
1. Kamu yararı kararının alınması: İlgili bakanlık veya yerel yönetim tarafından karar verilir.
2. Kamulaştırma bedelinin tespiti: İdare, taşınmazın değerini belirler ve mal sahibine teklifte bulunur.
3. Mal sahibinin kabul veya itirazı:
- Mal sahibi bedeli kabul ederse, taşınmaz idareye devredilir.
- Kabul etmezse, idare bedeli peşin ödeme yaparak kamulaştırmayı gerçekleştirir ve mal sahibi dava yoluna başvurabilir.
B. Yargısal Aşama (Kamulaştırma Davaları)
Mal sahibi, kamulaştırma bedeline veya kamulaştırma işleminin kendisine itiraz edebilir.
1. Kamulaştırma Bedelinin Tespit ve Tescili Davası (Adli Yargı)
- Mal sahibi, idarenin belirlediği bedeli yetersiz bulursa, tapu sicil müdürlüğünün bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açabilir.
- Mahkeme, bilirkişi incelemesi yaparak gerçek bedeli belirler.
2. Kamulaştırma İşleminin İptali Davası(İdari Yargı)
- Kamulaştırmanın kamu yararı olmadığı veya yetki eksikliği gibi sebeplerle iptali için İdare Mahkemesinde dava açılabilir.
- İdare Mahkemesi, kamulaştırmanın hukuka uygun olup olmadığını denetler.
4. İDARİ YARGIDA DAVA AÇMA SÜRESİ
- Kamulaştırma işleminin iptali için 60 gün (idari işlemin öğrenildiği tarihten itibaren).
5. SONUÇ
Kamulaştırma, kamu yararı amacıyla yapılan ve mal sahiplerinin mülkiyet haklarını etkileyen önemli bir idari işlemdir. Mal sahiplerinin, kamulaştırma bedeline veya işlemin kendisine itiraz etme hakları bulunmaktadır. Sürecin adil işlemesi için hem idarenin hem de yargının titizlikle hareket etmesi gerekmektedir. Hak kaybı yaşamamak adına alanında uzman bir avukattan destek almak önemlidir.
Hak kaybı yaşamamak adına alanında uzman bir avukattan destek almak önemlidir.
