1. Tanımı:
Nafaka yükümlüsü bazı sebeplerin oluştuğu durumlarda nafaka yükümlüsü nafakanın kaldırılmasını veya azaltılmasını talep edebilir. Nafakanın kaldırılması davası boşanma sonucu bir tarafa yükümlülük olarak verilen nafakanın, belirli şartların değişmesi veya ortadan kalkması nedeniyle sonlandırılması talebiyle açılan hukuki bir süreçtir. İştirak nafakası için de yoksulluk nafakası için de nafakanın kaldırılması talep edilebilir. Nafakanın kaldırılması için başvurulan dava, mevcut koşulların değiştiğini ve nafakanın devam etmesi için hukuki bir zeminin kalmadığını ispatlama gerekliliği üzerine kuruludur.
2. Nafakanın Kaldırılmasına veya Azaltılmasına Karar Verilmesi İçin Haklı Sebepler Nelerdir?
Nafakanın kaldırılması nafaka yükümlüsü ve nafaka alan tarafın sosyal ve ekonomik durumlarının değişmesi ile ilişkilidir.
- Nafaka Yükümlüsünden Kaynaklanan Sebepler:
- Nafaka yükümlüsünün ekonomik durumunun kötüleşmesi: Nafaka yükümlüsünün ekonomik durumunun kötüleşmesi ve nafaka borcunu ödeyemeyecek duruma gelmesi halinde nafakanın kaldırılması için işbu dava yoluna başvurabilir.
- Yoksulluk Nafakası Alan Eski Eşten Kaynaklanan Sebepler:
- Nafaka Alan Tarafın Yoksulluğunun Ortadan Kalkması: Nafakanın asıl amacı, boşanma sonrası bir tarafın yoksulluğuna düşmesini engellemektir. Bu sebepten boşanma sırasında mali yardıma ihtiyaç duyan tarafın artık mali durumunun düzelmesi nafaka ihtiyacını ortadan kaldırır. Nafaka alan taraf kendi geçimini sağlayacak duruma geldi ise nafaka kaldırılabilir.
- Nafaka Alan Tarafın Yeniden Evlenmesi Veya Evlilik Dışı Fiili Birliktelik Yaşaması: Yoksulluk nafakası alan kişinin yeniden evlenmesi veya aynı evde başkasıyla sevgililik hayatı yaşaması, nafaka yükümlülüğünün sona ermesi için yeterli bir nedendir. Resmi evlilik yapması durumunda nafaka kendiliğinden sona ermiş kabul edilir. Fiili birliktelik durumu dava açarak ispatlanmalıdır.
- Nafaka Alan Tarafın Haysiyetsiz Yaşam Sürmesi: Nafaka alacaklısının haysiyetsiz hayat sürmesi halinde, yoksulluk nafakası mahkeme kararı ile kaldırılır. Haysiyetsiz hayat sürme haline, kadın ticareti yapma, ırza yönelik suçlar işlemesi, kumar oynama gibi durumlar örnek gösterilebilir.
3. Nafaka Borcunun Kendiliğinden Sona Ereceği Haller Nelerdir?
Nafaka borcu yukarıda sayılan mahkeme kararı ile sonra erme halleri dışında 3 halde kendiliğinden sona erecektir.
- Nafaka Alan veya Ödeyen Tarafın Vefatı: Her iki tarafın birinden birinin vefatı da, nafaka yükümlülüğünün kendiliğinden sona ermesine neden olur.
- Müşterek Çocuğun Reşit Olması: Çocuğa ödenen iştirak nafakası 18 yaşına girmesiyle kendiliğinden sona erer. Bu noktadan sonra çocuk isterse, üniversite eğitimine devam ettiği müddetçe, kendi adına ayrı bir yardım nafakası davası açabilir.
- Toplu Ödeme Varsa, Sona Ermesi: Nafakanın toptan ödenmesine karar verilmesi halinde, nafaka tek seferde ödeneceğinden, ödenme ile son bulmaktadır.
4. Nafakanın Kaldırılması Davasının Tarafları Kimlerdir?
Nafakanın kaldırılması ancak nafaka yükümlüsü tarafından istenebilir. Davacı nafaka yükümlüsü olup davanın davalı tarafı nafaka alacaklısıdır.
5. Nafakanın Kaldırılması Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
TMK md 177 uyarınca boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Görevli mahkeme ise aile mahkemeleridir.
6. Nafakanın Kaldırılması Davasında Zamanaşımı Veya Hak Düşürücü Süreler
Nafakanın kaldırılması davası hak düşürücü süre veya zamanaşımı süresine tabi olmayıp nafaka ödeme süresince herhangi bir zamanda açılabilir.
7. Nafakanın Kaldırılması ve Azaltılması Taleplerinin Birlikte İleri Sürülmesi
Nafakanın kaldırılması ve azaltılması talepleri, hukuk sistemimizde terditli olarak birlikte ileri sürülebilir. Bu yaklaşım, öncelikle nafakanın tamamen kaldırılmasının talep edilmesini, eğer mahkeme bu talebi kabul etmezse, nafaka miktarının indirilmesinin istenmesini içerir. Bu şekilde, mahkeme her iki talebi de değerlendirerek, şartların uygunluğuna göre karar verebilir. Örneğin, davacı öncelikle yoksulluk nafakasının kaldırılması, bu talebin reddi halinde ise nafaka miktarının azaltılması terditli şekilde ileri sürülebilir.
8. Nafakanın Kaldırılması Veya Azaltılması Davasında İspat
Nafakanın kaldırılması veya azaltılması davası her türlü delil ile ispat edilebilir. Örneğin maaş bordroları, banka hesap ekstreleri, iş sözleşmeleri, işe giriş bildirimleri, nüfus kayıtları, fotoğraflar, tanıklar, icra takipleri ve ödeme emirleri delil olarak mahkemeye sunulabilecektir.
9. Sıkça Sorulan Sorular
- Çocuğa ödenen iştirak nafakası ne zaman sona erer?
Cinsiyetsiz fark etmeksizin müşterek çocuğa ödenen iştirak nafakası çocuğun reşit olması ile sona erer. Eğer çocuk eğitimine devam edecekse yeni bir yardım nafakası davası açar.
- Nafaka alacaklısının işe girmesi nafakayı keser mi?
Nafaka alacaklısının işe başlaması nafaka ihtiyacının tamamen ortadan kalktığını göstermeyeceğinden nafaka almaya devam edebilir. Bu durumda da nafakanın kaldırılması veya azaltılması davası açılır ve mahkemece yeni bir nafaka miktarı takdir edilebilir.
Nafakanın kaldırılması ve azaltılması ile ilgili yazımız burada sona ermiş olup aile ve borçlar hukuku ile ilgili tüm soru ve sorunlarınızla alakalı uzman kadromuza ulaşabilirsiniz.
