- Türk Ceza Kanunu’nda İnsan Ticareti Suçu (Tck. M.80)
İnsan ticareti, insan onurunu hiçe sayan ve uluslararası toplum tarafından en ciddi suçlardan biri olarak kabul edilen bir eylemdir. Bu suç, bireylerin özgürlüklerini ellerinden alarak onları çeşitli şekillerde sömürmeyi amaçlar. Türkiye’de de bu tür suçların önlenmesi ve cezalandırılması amacıyla Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) özel düzenlemeler bulunmaktadır. Özellikle TCK’nın 80. maddesi, insan ticareti suçunu detaylı bir şekilde tanımlamakta ve yaptırımlarını belirlemektedir.
- İnsan Ticareti Suçunun Hukuki Tanımı
Kanun metnindeki tanım uyarınca insan ticareti suçu; “Zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tâbi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri ülkeye sokan, ülke dışına çıkaran, tedarik eden, kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren veya sevk eden ya da barındıran kimse” tarafından işlenen fiil olarak karşımıza çıkmaktadır.
- İnsan Ticareti Suçunun Unsurları
İnsan Ticareti Suçunun unsurlarını; suçun maddi unsuru, manevi unsuru, hukuka aykırılık hali şeklinde üç başlık altında değerlendirebiliriz.
- Suçun Maddi Unsurları
Suçun gerçekleşme türünü; ana fiiller ve araç fiiller oluşturmaktadır.
- Ana Fiiller; Suçun mağduru kişinin rızası dışında çalıştırılması, zorla hizmet ettirilmesi, fuhuş yapmaya zorlanması, esarete tabi kılınması ve organlarını vermesini sağlamasını şeklindedir.
- Araç Fiiller ise; Bu fiiller kanunda tek tek sayılmış olup; kişinin içerisinde bulunduğu güç durumdan faydalanılarak rızalarını almak, kişilere vücut organlarını vermesi amacıyla baskı, tehdit, cebir veya gerektiğinde şiddet uygulanması, nüfusu kötüye kullanması, kandırılması şeklinde sıralanmıştır.
- Suçun Manevi Unsuru
Suçun bu halinde kanun koyucu tarafından özel kast aranmaktadır. Failin, mağduru bu tarz eylemlere yöneltmesi saikinin “fayda” elde etme gayesi olmasıdır. Kişi kendisine veya bir başkasına yönelik bu faydayı sağlayabilir. Suçun taksirle işlenmesi mümkün olmayıp zaten kanunda da taksirli hal mevcut bulunmamaktadır. Bilme ve isteme unsuru ile birlikte menfaat temini somut olay özelinde gerçekleşmelidir.
- Hukuka Aykırılık Hali
Türk Ceza Kanun’unda düzenlenen hukuka uygunluk hallerinin bu suç tipinde uygulanabileceğini belirten bazı görüşler mevcut olmakla birlikte, sıklıkla doktrinde hukuka uygunluk hallerinin uygulanmayacağı görüşü ağırlıklıdır. Bizce de suç tipi nedeniyle hukuka uygunluk hallerinin uygulanmaması gerekmektedir. Zira kişinin rızasının bulunması geçerli bir rıza hali kabul edilmemeli, failin mağdur üzerinde yapmış olduğu baskı neticesinde mağdurun sağlıklı düşünemeyeceği göz ardı edilmemelidir. Kaldı ki kanun maddesinin 2. fıkrasında da mağdurun rızasının geçersiz olacağı ayrıca düzenlenmiştir.
- İnsan Ticareti Suçunun Türleri
- Suçun Basit Hali
İnsan Ticareti Suçu, TCK m.80’de düzenlenmiş olup suçun basit hali ise yine bu çerçevede ele alınmıştır. Yukarıda ele aldığımız üzere, kişinin zorla çalıştırılması, hizmet ettirilmesi gibi durumlar suçun basit halini kapsamaktadır.
- Suçun Nitelikli Hali
Suçun basit hali dışında kanun tarafından herhangi bir nitelikli hal düzenlenmemiştir. Suçun çocuğa karşı işlenmiş olması bizce ağırlaştırıcı sebep olması gerekmekteyken kanun koyucu tarafından, suçun çocuğa karşı işlenmesi halinde; araç fiiller kullanılmamış olsa dahi faile ceza verilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Ancak herhangi bir ağırlaştırıcı sebep düzenlenmemiştir.
- İnsan Ticareti Suçunun Cezası
TCK kapsamında suçun cezasında ise hem hapis cezası hem de adli para cezası birlikte düzenlenmiştir. Ceza miktarı ise; “sekiz yıldan oniki yıla kadar hapis ve onbin güne kadar adli para cezası” şeklindedir.
- Suçun Halleri
- İştirak Hali
Türk Ceza Kanunu uyarınca suçun işlenmesine birlikte katkı sağlayan kişiler fail olarak sorumlu tutulur. İnsan ticareti suçunda ise suça iştirak mümkündür. Uygulamada ise genellikle suç bir örgüt ile bağlantılı yahut birden fazla kişi ile birlikte işlenmektedir.
- Teşebbüs Hali
Suçun işlenmesine yönelik hareketlere başlanmış ancak kişinin iradesi dışında suç tamamlanmamışsa teşebbüs hükümleri uygulanmaktadır. İnsan ticareti suçunda da suçun teşebbüs aşamasında kalabileceği durumlar bulunmaktadır. Örneğin fail, mağdurları ülkeye sokmaya çalıştığı anda yakalanır ise fail hakkında teşebbüs hükümleri uygulanacaktır.
- Suçta İçtima
Yargıtay uygulamalarında faile araç fiillerin uygulanması halinde ayrıca ceza verilmeyecektir. Ancak araç fiiller dışında mağdur üzerinde herhangi bir suç işlenmiş ise fail o suçtan ayrıca cezalandırılacaktır. Bu suç türünde gerçek içtima hükümleri vücut bulmaktadır.
- İnsan Ticareti Suçunda Şikayet ve Uzlaşma
İnsan ticareti suçu, kamu güvenini ihlal eden bir suçtur ve kamu davası olarak görülür. Bu nedenle, mağdurun şikâyeti olmasa bile soruşturma ve kovuşturma yapılır. Haliyle herhangi bir şikayet süresi düzenlenmemiştir. Ayrıca, uzlaşma hükümleri bu suç için uygulanmaz.
- İnsan Ticareti Suçunda Zamanaşımı
Suçun alt sınırı ve üst sınırı itibariyle olağan zamanaşımı 15 yıl olarak uygulanacaktır.
- Erteleme ve HAGB
İnsan ticareti suçunun ceza miktarı iki yıldan fazla olacağı için, erteleme ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması için diğer şartları taşısa dahi bu hukuk kurumlarından faydalanması ceza miktarı itibariyle mümkün değildir.
- İnsan Ticareti Suçu ile İlgili Hukuki Destek
İnsan ticareti mağduru olmak, kişinin bir köşeye çekilip kaderine razı olmasını gerektirmez. Devlet kurumları aracılığı ve hukuki destek ile birlikte mağdurun içinde bulunduğu zorlu şartlardan kurtulması mümkündür. Bu nedenle sürecin düzgün yönetilmesi ve geleceğe dair umutla bakmak amacıyla suçla mücadele edilmesi gerekmektedir. Konunun uzmanı avukatlar aracılığı ile süreci takip etmenizde fayda vardır.
Bu yazımızı da okumak isteyebilirsiniz. (Nefret söylemi ve ayrımcılık suçu)
