Sınırlı Ayni Haklar Nelerdir?
Sınırlı ayni haklar, bir malvarlığı üzerinde belirli bir süre ya da belirli bir kişi lehine sınırlı yetkiler tanıyan haklardır. Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre, bu haklar taşınır ve taşınmazlar üzerinde kurulabilir. Örneğin, intifa hakkı, bir malvarlığını kullanma ve ondan yararlanma yetkisi verir. Sınırlı ayni haklar, tüzel kişiler için 100 yıl, gerçek kişiler için ise hak sahibinin ömrü süresince geçerlidir. Ancak, bu haklar miras yoluyla devredilemez ve süre sınırı dolduğunda sona erer.
İntifa Hakkı Nedir?
İntifa hakkı, bir malvarlığı üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlayan sınırlı ayni haktır. TMK’ya göre, intifa hakkı sahibi, malvarlığını kullanma, ondan yararlanma ve hatta tüketme yetkisine sahiptir. Ancak, malvarlığını yok etme ya da esaslı bir şekilde değiştirme yetkisi yoktur. Örneğin, bir ev üzerinde intifa hakkı sahibi, evi kiraya verebilir ancak evi yıkamaz. İntifa hakkı, tüzel kişiler için 100 yıl, gerçek kişiler için ise ömür boyu sürebilir. İntifa hakkı, malvarlığını kullanma yetkisi verse de, bu hakkın konusu olan malvarlığı miras yoluyla devredilemez.
İntifa Hakkı Hangi Yetkileri ve Yükümlülükleri İçerir?
İntifa hakkı, sahibine malvarlığını kullanma ve ondan yararlanma yetkisi verir. Örneğin, bir tarlanın intifa hakkı sahibi, tarladan ürün elde edebilir ve bu ürünleri satabilir. Ancak, intifa hakkı sahibi, malvarlığını ekonomik ömrünü tüketmeden kullanmakla yükümlüdür. Malvarlığını gereksiz yere harcamak ya da yok etmek intifa hakkı sahibinin sorumluluğundadır. İntifa hakkı sona erdiğinde, malvarlığı asıl sahibine ya da mirasçılarına iade edilir. İntifa hakkı, malvarlığını kullanma yetkisi verse de, malvarlığının mülkiyetini değiştirmez.
Oturma Hakkı Nedir?
Oturma hakkı, bir binada ya da bir bölümünde oturma yetkisi veren sınırlı ayni haktır. Örneğin, bir kişi bir binanın belirli bir dairesinde oturma hakkına sahipse, bu daireyi yalnızca oturma amacıyla kullanabilir. Oturma hakkı, intifa hakkından farklı olarak daha sınırlıdır ve malvarlığını ekonomik olarak kullanma yetkisi vermez. Oturma hakkı, binada aile ile birlikte oturma hakkını içerir ancak binayı kiraya verme ya da başka bir şekilde ekonomik olarak değerlendirme yetkisi sağlamaz.
Üst Hakkı Nedir?
Üst hakkı, bir arsanın altından ya da üstünden yararlanma yetkisi veren sınırlı ayni haktır. Örneğin, bir arsanın üzerine bina yapma hakkı üst hakkı kapsamında değerlendirilir. Üst hakkı, bağımsız ve sürekli nitelikte olabilir; sürekli üst hakkı, tapu kütüğüne tescil edilir ve en az 30 yıl süreyle geçerlidir. Bağımsız üst hakkı ise tapu kütüğüne tescil edilerek sürekli bir hak olarak kullanılabilir. Üst hakkı, ekonomik nitelikteyse 20 yıl, ekonomik değilse ömür boyu sürebilir. Üst hakkı sona erdiğinde, yapılan yapılar arsanın sahibi tarafından bedel ödenmeden alınabilir.
Kaynak Hakkı Nedir?
Kaynak hakkı, bir arsanın malikine ya da mirasçılarına yararlanma imkanı veren sınırlı ayni haktır. Örneğin, bir arsadan su kaynağı çıkıyorsa, bu kaynağı kullanma hakkı kaynak hakkı kapsamında düzenlenir. Kaynak hakkı, miras yoluyla devredilemez ve süre sınırı dolduğunda sona erer. Bu hak, aksine bir anlaşma yoksa, bağımsız bir şekilde tapu kütüğüne tescil edilerek sürekli bir hak olarak kullanılabilir.
Bu yazımızıda okuyabilirsiniz.
Geçit Hakkı Nedir?
Geçit hakkı, bir taşınmazın malikine ya da mirasçılarına, başka bir taşınmaz üzerinden geçme yetkisi veren sınırlı ayni haktır. Örneğin, bir tarlaya ulaşmak için komşu araziden geçme hakkı geçit hakkı olarak tanımlanır. Geçit hakkı, noter aracılığıyla ya da resmen tescil edilerek kurulabilir. Bu hak, aksine bir anlaşma yoksa devredilebilir ve miras yoluyla geçer.
Rehin Hakları Nelerdir?
Rehin hakları, bir malvarlığı üzerinde alacaklıya güvence sağlamak amacıyla kurulan sınırlı ayni haklardır. Rehin hakları, taşınmaz rehin ve taşınır rehin olarak ikiye ayrılır.
• Taşınmaz Rehni: Taşınmazlar üzerinde kurulur. Örneğin, bir ev üzerinde ipotek taşınmaz rehin olarak tanımlanır. Taşınmaz rehininde, alacağın ödenmemesi durumunda alacaklı, taşınmazı sattırarak alacağını tahsil edebilir.
• Taşınır Rehni: Taşınır malvarlığı üzerinde kurulur. Örneğin, bir araç üzerinde rehin taşınır rehin olarak düzenlenir. Taşınır rehininde, alacağın ödenmemesi durumunda alacaklı, taşınır malvarlığını satarak alacağını tahsil edebilir.
Rehin hakları, alacaklıya güvence sağlamakla birlikte, malvarlığının mülkiyetini değiştirmez.
Bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Sonuç
Sınırlı ayni haklar, bir malvarlığı üzerinde belirli yetkiler tanır ve bu haklar belirli sürelerle ya da kişilerle sınırlıdır. İntifa, oturma, üst, kaynak, geçit ve rehin hakları, farklı yetkiler ve yükümlülükler içerir. Bu haklar, tapu kütüğüne tescil edilerek ya da noter aracılığıyla kurulabilir ve süre sınırı dolduğunda sona erer.
