Ülkemizde işçilerin haklarının en önemli güvencelerinden biri de sosyal güvenliktir. İşverenin, yanında çalışan işçiyi Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmesi yasal bir zorunluluktur. Ancak ne yazık ki bazı işverenler işçileri sigortasız çalıştırarak hem işçinin haklarını ihlal eder hem de ağır cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalır. Peki, sigortasız çalıştırıldığınızı fark ettiğinizde ne yapabilirsiniz?
Sigortasız Çalıştırmak Suç Mudur?
4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince işveren, işçiyi işe başladığı tarihten itibaren en geç bir gün önce SGK’ya bildirmekle yükümlüdür. Aksi takdirde:
- İşverene idari para cezası uygulanır,
- SGK primleri geriye dönük olarak talep edilir,
- İşçiler, sigortasız çalıştırıldıkları döneme dair tüm haklarını yasal yollardan arayabilmektedirler.
Sigortasız Çalıştırıldığınızı Nasıl Anlarsınız?
- E-Devlet üzerinden SGK Tescil ve Hizmet Dökümü sorgulaması yapabilirsiniz.
- İşe giriş bildirgeniz görünmüyorsa sigortasız çalıştırılıyorsunuz demektir.
Sigortasız Çalıştırıldığınızda Yapabilecekleriniz
1. SGK’ya Şikâyet
Sigortasız çalıştırıldığınızı ALO 170 hattını arayarak veya SGK müdürlüklerine giderek bildirebilirsiniz. Kimliğiniz gizli tutulur. Denetim yapılarak işverenin yükümlülükleri geriye dönük tamamlatılır.
2. İş Mahkemesine Başvuru
Sigortasız çalıştırıldığınız dönem boyunca ödenmeyen sigorta primlerinin yatırılması, kıdem ve ihbar tazminatı gibi işçilik alacaklarınız için iş mahkemesinde dava açabilirsiniz.
3. Hizmet Tespiti Davası
Eğer işveren sigortasız çalıştırıldığınızı kabul etmiyorsa, hizmet tespiti davası açabilirsiniz. Böyle bir davada tanık beyanı, yazılı belgeler ve diğer deliller eşliğinde sigortasız çalıştığınızı ispatlamanız gerekmektedir. Mahkeme lehinize karar verirse SGK, geçmişe dönük olarak primlerinizi işlemelidir.
Sigortasız Çalıştırılan İşçinin Hakları
- Geriye dönük SGK kaydı yapılır.
- İşçilik alacaklarını talep edebilmektedir.
- İş akdini haklı nedenle feshedip kıdem tazminatını alabilir.
- İşverene karşı maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir.
Yargıtay Kararlarından Örnek
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, bir kararında şu hususu vurgulamıştır:
“İşçilerin sigortasız çalıştırıldığı dönem içerisinde, tanık beyanları ve işyerine ait belgelerle ispatlandığı taktirde, hizmet tespiti yapılmalı ve işçinin tüm sigorta hakları geriye dönük olarak tanınmalı.”
Bu karar, işçinin sadece SGK kayıtlarına bağlı kalmadan da hakkını arayabileceğini göstermektedir.
Bizimle iletişime geçebilirsiniz
Sonuç
Sigortasız çalıştırılmak, hem işçinin geleceğini hem de sosyal güvenliğini riske atan ciddi bir hak ihlalidir. Bu hal ile karşılaştığınızda SGK’ya başvurabilir, dava açabilir ve geriye dönük tüm haklarınızın talebinde bulunabilirsiniz. Unutmayın ki, işveren tarafın yükümlülüklerini yerine getirmemesi sizin hakkınızı aramanıza engel bir durum değildir.
