Teknolojinin gelişmesiyle birlikte nükleer enerji, tıbbi cihazlar ve elektronik sistemler hayatımızın bir parçası haline geldi. Ancak bu gelişmeler, beraberinde radyasyonun kötüye kullanımı riskini de getirdi. İnsan sağlığını ve çevreyi korumak amacıyla Türk Ceza Kanunu’nda bu konuya özel bir düzenleme yapılmıştır. Bu düzenleme, TCK m.172’de yer alan radyasyon yayma suçudur.
Radyasyon Yayma Suçu Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 172. maddesine göre:
“Kişilerin hayatı, sağlığı veya çevre için tehlikeli olabilecek şekilde izinsiz olarak radyasyon yayan veya radyoaktif madde bulunduran, nakleden veya kullanan kişi cezalandırılır.”
Bu maddeyle, radyasyonun kontrolsüz biçimde kullanılması engellenmek istenmiştir. Yani bir kişi, gerekli izinleri almadan veya güvenlik tedbirlerine uymadan radyasyon yayan cihazı veya maddeyi kullanırsa suç işlemiş olur.
Suçun Unsurları
- Fail: Bu suçu herkes işleyebilir. Ancak genellikle tıbbi personel, sanayi çalışanı, laboratuvar görevlisi veya bu alanda yetkisiz işlem yapan kişiler fail konumundadır.
- Fiil: Radyasyon yayma, radyoaktif madde bulundurma, taşıma veya kullanma eylemlerinin herhangi biri yeterlidir.
- İzin Unsuru: Suçun oluşabilmesi için bu eylemlerin izinsiz yapılması gerekir. Yani yetkili kurumlarca verilmiş bir izin varsa suç oluşmaz.
- Tehlike: Suçun tamamlanması için zararın fiilen meydana gelmesi gerekmez; yalnızca tehlikenin oluşması yeterlidir.
Cezası Nedir?
TCK m.172’ye göre radyasyon yayma suçunu işleyen kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Eğer bu fiil, bir kişinin ölümü veya yaralanmasıyla sonuçlanırsa, ceza çok daha ağır hale gelir.
Ayrıca failin kastı, yani bilerek ve isteyerek bu eylemi gerçekleştirmesi halinde mahkeme cezayı artırabilir. Eğer failin ihmali (örneğin gerekli koruma önlemlerini almama) söz konusuysa, bu durumda taksirle işlenen suç olarak değerlendirilebilir.
Örnek Olay
Bir laboratuvar çalışanının, yetkili kurumdan izin almadan radyoaktif maddeyi deneme amacıyla kullanması ve bu sırada çevreye radyasyon yayılması durumunda, olay radyasyon yayma suçu kapsamında değerlendirilir.
Ayrıca, eski tıbbi cihazları hurda olarak satarken içindeki radyoaktif bileşenleri ayırmadan satan kişiler de aynı suçtan sorumlu tutulabilir.
Suçun Amacı ve Toplumsal Önemi
Bu suçun düzenlenme amacı, insan hayatını, çevreyi ve toplumsal güvenliği korumaktır. Radyasyonun kontrolsüz biçimde yayılması, yalnızca bireyleri değil tüm toplumu etkileyen bir tehlike doğurur. Bu nedenle kanun koyucu, zararın gerçekleşmesini beklemeden cezai yaptırım öngörmüştür.
Sonuç
Radyasyon yayma suçu, modern dünyada teknolojinin kötüye kullanılmasının önüne geçmek için getirilen önemli bir ceza normudur. Bu suçta tehlike yeterlidir; bir kişinin zarar görmesi gerekmez.
Bu nedenle özellikle laboratuvar, hastane ve sanayi alanlarında çalışan kişilerin izin, güvenlik ve denetim kurallarına titizlikle uyması büyük önem taşır.
