Toplumumuzda dayanışma ve yardımlaşma duyguları oldukça güçlüdür. Bu duygular kimi zaman sadece aile bireyleri arasında değil, aynı zamanda farklı kişiler arasında da maddi ve manevi bir bağlılık doğurur. İşte buna dayanarak, ileri yaşlardaki kişilerin yaşam güvencelerini sağlamak için sıkça başvurulan hukuki yollardan biri de “ölünceye kadar bakım sözleşmesi”dir.
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedir?
Bu sözleşme, bakıma ihtiyaç duyan bir kişinin – genellikle yaşlı, hasta ya da yalnız bireyler – kendisine ömrü boyunca düzenli olarak bakılmasını taahhüt eden bir kişiyle yaptığı, karşılığında malvarlığının bir kısmını ya da tamamını devrettiği hukuki bir anlaşmadır.
Amaç, taraflar arasında karşılıklı güven ve sorumluluğa dayalı bir ilişki kurmak ve bunu hukuki zemine oturtmaktır. Taraflardan biri bakım sağlarken, diğeri bakım karşılığında bir malvarlığı devretmeyi taahhüt eder.
Sözleşmenin Kurulma Şartları Nelerdir?
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi şekle bağlıdır. Resmî şekilde noter huzurunda düzenleme şeklinde yapılmalıdır. Aksi takdirde geçersiz sayılır.
Kurulması için gereken başlıca unsurlar şunlardır:
- Tarafların irade beyanı: Hem bakımla yükümlü olan kişi hem de bakım alacak kişi bu sözleşmeyi özgür iradeleriyle imzalamalıdır.
- Bakıma muhtaçlık: Yaş, sağlık ya da sosyal durum nedeniyle düzenli bakım ihtiyacı söz konusu olmalıdır.
- Malvarlığı devri: Bakım alacaklısı, bu hizmetin karşılığında taşınır ya da taşınmaz bir malını devretmeyi ya da devrini vaat etmeyi taahhüt eder.
Tapu Devri Ne Zaman Yapılır?
Bu sözleşmede tapu devri, tarafların iradesine göre şekillenebilir:
- Hemen devredilebilir ancak alıcı adına teminat konularak bakım yükümlülüğünü yerine getirilmelidir.
- Ölümden sonra devredilmek üzere de düzenlenebilir, bu durumda miras sözleşmesi niteliği kazanabilir.
Uygulama çoğu zaman tapu devri hemen yapılmakla birlikte, karşılık olarak bakım yükümlülüğü başlatılmaktadır. Ancak noter huzurunda alınan özel taahhütlerle bu süreç güvence altına alınabilir.
Sözleşmenin İptali Mümkün mü?
Evet, sözleşmenin iptali bazı durumlarda mümkündür. Bunlardan başlıcaları şunlardır:
- Bakımın ihmal edilmesi veya hiç yapılmaması
- Taraflar arasında güven ilişkisinin zedelenmesi
- Bakım yükümlüsünün kötü niyeti veya istismarı
Bu tür durumlarda, bakım alacaklısı ya da ölümünden sonra mirasçıları, mahkemeye başvurarak sözleşmenin iptalini talep edebilir. Ancak bu süreçte bakım yükümlüsünün sözleşmeye aykırı davranışları somut delillerle ispatlanmalıdır.
Sözleşme Tek Taraflı Olarak Bozulabilir mi?
Hayır, sözleşme her iki tarafında rızası olmadan feshedilemez. Ancak yukarıda belirtilen ihlal durumları varsa, mahkeme kararı ile fesih sağlanabilir. Öte yandan, taraflar kendi aralarında anlaşarak sözleşmeyi feshedebilir ve tapu devrini geri alabilirler.
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Mirasçılar Açısından Ne Manaya Gelir?
Bakım alacaklısı hayatını kaybettiği zaman, sözleşme gereği devredilen mallar artık bakım sağlayanın haline gelir. Mirasçılar, ancak bakımın gerçekten yapılmadığını ve yükümlülüğün yerine getirilmediğini ispat edebildikleri takdirde, sözleşmenin iptali ya da malvarlığının iadesi için dava açabilirler.
Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2022/7543 E., 2022/9812 K.
“Taraflar arasında düzenlenen ölünceye kadar bakma sözleşmesinin, şekil şartlarına uygun olarak noter huzurunda imzalandığı, davalının uzun yıllar boyunca bakım yükümlülüğünü yerine getirdiği ve bakım alacaklısının hayatını kaybetmesinden sonra da defin işlemleriyle ilgilendiği sabittir. Mahkemenin sözleşmenin iptaline ilişkin kararı yerinde olmayıp, davalının iyi niyetli ve sözleşmeye sadık kaldığı açıktır. Bu durumda, devredilen taşınmazın iadesi yönündeki taleplerin reddi gerekir.”
Değerlendirme:
Yargıtay bu kararında, bakım yükümlüsünün yükümlülüklerini dürüstçe yerine getirmesi halinde sözleşmenin geçerliğini koruduğunu ve mirasçıların sonradan ileri sürebileceği iddiaların ancak ciddi ve somut ihlallerle desteklenmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Sonuç
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, yalnızca bir mal karşılığında yapılan bir hizmet anlaşması değil; aynı zamanda insan onurunu merkeze alan, bireyin yaşlılık ya da hastalık döneminde güvence altına alınmasını sağlayan önemli bir hukuki enstrümandır. Bu sözleşme sayesinde hem bakıma muhtaç birey güvende hissedecek, hem de bakım sağlayan kişi emeği karşılığında yasal teminatla almış olur.
Tarafların haklarını ve yükümlülüklerini netleştirmek için bir avukattan yardım alınması, ileride doğabilecek hukuki uyuşmazlıkların önüne geçecektir.
