Çalışma hayatı, emek ve üretim kadar riskleri de beraberinde getirebilir. İş kazaları ve meslek hastalıkları, çalışanların hem sağlıklarını hem de ekonomik güvenliklerini tehdit ederken; aynı zamanda işveren açısından da ciddi hukuki sonuçlar doğurabilir.
İş Kazası Nedir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre iş kazasına bakalım;
- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,
- İşin yürütülmesi sırasında görevli olarak başka bir yere gönderildiğinde,
- Emziren sigortalı kadınların çocuğuna süt vermek için ayrılmış zaman diliminde,
- İşverence sağlanan taşıt ile geliş gidişlere kaza meydana gelirse.
Örnek Olay:
Yargıtay 21. Hukuk Dairesi, 2023/1245 E., 2023/3046 K. sayılı kararında; işçinin görevli olarak gittiği inşaat alanında düşerek yaralanması iş kazası kapsamında değerlendirilmiştir.
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, sigortalı kişinin yürüttüğü iş niteliğinden dolayı tekrar eden bir neden ile beraber ya da işin yürütüm koşulları yüzünden maruz kalmış olduğu hastalık durumudur. Uzun süreli maruziyet sonucu ortaya çıkan bu hastalıklar genelde geç fark edilir ve bu nedenle ispat süreci zordur.
Örnek:
Kimyasal maddelerle çalışan bir işçide yıllar sonra akciğer hastalığı gelişmesi, yapılan tetkikler ile mesleki maruziyete bağlandığında meslek hastalığı olarak kabul edilir.
İş Kazası ve Meslek Hastalığında Çalışan Hakları
- Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Sigortalı, iş göremezlik süresince SGK’ dan geçici iş göremezlik ödeneği alabilir.
- Sürekli İş Göremezlik Geliri: Çalışma gücünde kalıcı bir kayıp var ise, oranına göre sürekli gelir bağlanabilir.
- Tedavi Giderleri: Kaza ya da hastalık nedeniyle oluşan sağlık giderleri SGK tarafından karşılanır.
- Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İş kazası sonucu ölüm meydana gelmiş ise, geride kalan yakınları işverenden tazminat talep edebilir.
- Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma Hakkı: İşverenin kusurlu olduğu durumlarda çalışan, maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
İşverenin Sorumluğu
İşveren tarafın en temel sorumluluğu, iş sağlığı ve güvenliği sağlamak. Gerekli önlemlerin alınmama durumunda işveren hem cezai hem hukuki olarak sorumlu tutulur. Yargıtay, “İşveren kusurlu olmasa dahi, iş güvenliği önlemlerini almaması ağır ihmal sayılır” görüşünü sıklıkla benimsemektedir.
İş Kazası ya da Meslek Hastalığında Ne Yapmalı?
- Derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalı, durum belgelendirilmeli.
- İşveren bildirim yapılmalı ve tutanak düzenlenmelidir.
- SGK’ ya 3 iş günü içerisinde bildirim yapılması gerekir.
- Olayın hukuki boyutunun değerlendirilmesi için bir avukata danışılmalıdır.
Zamanaşımı Süreleri
- SGK’ ya bildirim: 3 iş günü
- Tazminat davaları: Olayın öğrenilmesinden itibaren 10 yıl
- Ceza davası: Fiilin niteliğine göre değişkenlik gösterir ( örneğin taksirle yaralama ya da ölüm)
Sonuç: Haklarınızdan Vazgeçmeyin
İş kazaları ve meslek hastalıkları, sadece bireysel bir sorun değil, toplumsal bir güvenlik meselesi. Kanunlar, çalışanı korumak üzere düzenlenmiş olsa dahi, uygulamada hakkınızı etkin şekilde savunmak için profesyonel hukuki destek hayati önem taşır.
Unutmayın ihmal edilen her iş kazası ve meslek hastalığı, daha büyük sorunlara zemin hazırlar.
