1-Hobi Bahçesi Nedir?
Makale İçeriği
Ülkemizde son zamanlarda şehir hayatından uzaklaşıp, doğada bir ev sahibi olabilmek amacıyla ekonomik bir yöntemle “Hobi Bahçesi” adında yapılaşma yolu tercih edilir hale gelmiştir. Özellikle Covid-19 salgını (pandemi) sürecinde insanların eve kapanma süreçlerinde yaşadıkları stres ve endişe, Hobi Bahçesi edinme fikrini yaygınlaştırmıştır. Kalabalık şehir hayatından kaçıp, doğayla iç içe ve toprakla haşır neşir olma düşüncesi insanları bu yola sevketmiştir. Kırsal alanlarda bilinen tarımsal üretim boyutlarına ulaşmasa da haftasonunu geçirip, bir kaç meyve sebze yetiştirebilecek dar bir alanda kurulu Hobi Bahçeleri pek çok kişiye cazibeli görünür olmuştur.
Ancak Hobi Bahçeleri gün geçtikçe daha çok kişiden talep görür hale gelmiş olsa da özellikle tarım arazileri üzerinde kurulması bir takım sakıncaları ihtiva etmektedir. Mega şehirlerin kenarında tarımsal üretim yapmak için ayrılan tarla statüsünde bulunan sınırlı alanlar kontrol altında tutulmak zorunda kalmıştır. Zira tarımsal üretim alanlarının zaten yetersiz oluşu bu arazilerin sadece tarımsal üretim faaliyetlerine ayrılmasını gerektirmiştir. Bu nedenle de Devlet eliyle tarımsal arazilerin korunması bakımında yasal mevzuat düzenlemesi yapılarak, belirtilen arazilerin amaç dışı kullanımının önüne geçmek planlanmıştır.
2-5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun ilk maddesinde kanunun düzenlenme sebebi şu şekilde belirtilmiştir. “Bu Kanunun amacı; toprağın korunması, geliştirilmesi, tarım arazilerinin sınıflandırılması, asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi, tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürülebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımını sağlayacak usul ve esasları belirlemektir.”
Hobi Bahçelerinin yanında genelde bir de yapı inşaa edilmektedir. Bir kaç günlüğüne konaklayabilmek maksadıyla inşa edilen bu yapılar netice olarak tarım arazilerinin daralmasına ve bölünmesine sebep olmaktadır. 3194 Sayılı İmar Kanunu’na göre Yapı; karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir.” şeklinde tanımlanmıştır. Tarım arazilerine yapılan mevzuata aykırı yapılar da 5403 sayılı Kanuna göre bir takım müeyyidelere tabi olmaktadır.
5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nda da bazı tanımlamalar yapılarak Tarım Arazisi, Tarım Dışı Alanlar ve Toprak Koruma Projeleri gibi kavramlar açıklanmıştır;
Tarım arazisi: Toprak, topografya ve iklimsel özellikleri tarımsal üretim için uygun olup, hâlihazırda tarımsal üretim yapılan veya yapılmaya uygun olan veya imar, ihya, ıslah
edilerek tarımsal üretim yapılmaya uygun hale dönüştürülebilen arazileri
Tarım dışı alanlar: Üzerinde toprak bulunmayan çıplak kayaları, daimi karla kaplı alanları, ırmak yataklarını, sahil kumullarını, sazlık ve bataklıkları, askeri alanları, endüstriyel, turizm, rekreasyon, iskân, altyapı ve benzeri amaçlarla plânlanmış arazileri,
Toprak koruma projeleri: Toprağın doğal veya insan faaliyetleri sonucu yok olmasını, bozulmasını veya zarar görmesini önlemek ve sürekli üretken kalmasını sağlamak
için yapılan fiziksel, kültürel ve bitkisel tedbirleri kapsayan projeleri, ifade etmektedir.
3- Hobi Bahçeleri, Hobi Bahçesi Kooperatifleri, Tarım Alanlarındaki Yapı Sahipleri için Düzenlenen Cezalar
Kanun’un 20 ve 21. maddelerinde tarımsal arazilerin amaç dışı kullanılmaları durumunda uygulanacak müeyyideler düzenlenmiştir;
Tarımsal amaçlı arazi kullanım plan ve projelerine aykırılık durumunda uygulanacak cezalar ve yükümlülükler
Madde 20 – (Başlığı ile Birlikte Değişik: 28/10/2020-7255/24 md.)Tarımsal amaçlı arazi kullanımlarında, tarımsal amaçlı arazi kullanım plân ve projelerine uyulması zorunludur. Bu plân veya projelere aykırı hareket edilmesi halinde valilikçe resen tespit yaptırılarak sorumlulara; bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla bozulan arazinin her
metrekaresi için on Türk Lirası idarî para cezası uygulanarak projeye uygunluk sağlanması için azami iki ay süre verilir. Büyük ova koruma alanlarındaki bu cezalar iki katı olarak
uygulanır. Bu sürenin sonunda aykırı kullanımların devam etmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur ve birinci cümlede belirtilen idarî para cezası üç katı olarak uygulanır.
İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il özel idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.
Verilen iki aylık süre sonunda valiliğin yaptıracağı tespitlerle plân veya projelere uyulduğu ve arazi tahribatının durduğu ve tarımsal üretime uygun hale getirildiği belirlenirse
sınırlama ve hak mahrumiyetleri ortadan kalkar.
Tarım arazilerinin amacı dışında kullanılmasına ve toprak koruma projelerine uyulmamasına ilişkin cezalar ve yükümlülükler
Madde 21- (Başlığı ile Birlikte Değişik: 28/10/2020-7255/25 md.)
Tarımsal amaçlı yapılarda ve tarım dışı arazi kullanımlarında izin alınması ve toprak koruma projelerine uyulması zorunludur.
Tarımsal amaçlı yapılara ve tarım dışı arazi kullanımına izinsiz başlanılması, alınan izne uygun kullanılmaması veya hazırlanan toprak koruma projelerine uyulmaması halinde,
aşağıdaki işlemler gerçekleştirilir ve yaptırımlar uygulanır:
a) Arazi kullanımı için izinsiz işe başlanılması ya da alınan izne uygun kullanılmaması halinde; valilik işi tamamen durdurur, yapılan iş tamamlanmış ise kullanımına izin verilmez.
Arazi sahibine veya araziyi bozana bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla, kullanılan veya zarar verilen alanın her metrekaresi için on Türk Lirası idarî para cezası verilir. Büyük ova koruma alanlarında bu ceza iki katı olarak uygulanır. İdarî para cezasının tebliğinden itibaren bir ay içinde başvurularak 13 üncü veya 14 üncü maddelerdeki izinlerin alınması şartıyla işin tamamlanmasına, bitmiş ise kullanımına izin verilebilir. Başvuru yapmayanlara veya izin talepleri uygun görülmeyenlere, izinsiz bütün yapılarını yıkması ve araziyi tarımsal üretime uygun hale getirmesi için iki ay süre verilir. Verilen süre içinde izinsiz yapıların yıkılmadığı ve arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmediğinin Bakanlık birimlerince tespit edilmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur ve bu bendin ikinci cümlesinde belirtilen idarî para cezası üç katı olarak uygulanır. İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il özel idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.
b) Toprak koruma projelerine aykırı hareket edilmesi halinde valilik tarafından bin Türk Lirasından az olmamak kaydıyla, bozulan arazinin her metrekaresi için on Türk Lirası
idarî para cezası uygulanır ve projeye uygunluk sağlanması için azami iki ay süre verilir. Büyük ova koruma alanlarında bu ceza iki katı olarak uygulanır. Bu sürenin sonunda aykırı kullanımların devam etmesi durumunda; valilikçe faaliyet durdurulur, verilen kullanım izni iptal edilir ve bu bendin birinci cümlesinde belirtilen idarî para cezası üç katı olarak uygulanır. İzinsiz bütün yapılar, masrafları Bakanlıkça karşılanmak kaydıyla, bir ay içinde belediyeler veya il özel idarelerince yıkılır ve taşınmazlar tarımsal üretime uygun hale getirilir. Arazinin tarımsal üretime uygun hale getirilmesi için yıkım ve temizleme masrafları sorumlulardan Bakanlıkça genel hükümlere göre tahsil edilir.
İdare tarafından verilen cezalar Yeniden Değerleme oranları üzerinden verilmektedir. Bu durumda da son zamanlarda tarım arazileri üzerinde mevzuata aykırı eylemlerde bulunanlara çok ağır cezalar verilmektedir. Hobi Bahçesi sahiplerini maddi yönden çok zor durumda bırakan bu cezaların yanı sıra bu araziler üzerindeki yapıların yıkılmasına da karar verilmektedir. Verilen cezalarla ilgili tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz yolu düzenlenmiştir. Yapılacak itiraz süreçlerinde avukatlar aracılığıyla Hukuki Yardım alınması gereklidir.
4-Hobi Bahçesi Kooperatifleri Hakkında Verilen idari ve adli cezalar
Günümüzde yaygın olarak Hobi Bahçesi inşaa etme amaçlı olarak kooperatif vb. kuruluşlar tesis edilmektedir. Genellikle tarla vasıflı araziler üzerinde hisseli yerler ayrılarak kooperatif üyelerine Hobi Bahçesi devri yapılmaktadır. Ancak kanuna aykırı şekilde yapılacak işlem ve eylemler neticesinde son derece ağır sonuçlar ortaya çıkabilmektedir. Devlet kurumlarının tarım arazilerini koruma kararlılığı nedeniyle geç de olsa mevzuata aykırı yapılaşmaya hem maddi hem cezai hem de yıkıcı müeyyideler uygulanmaktadır. Halk arasında yaygın kullanımıyla Hobi Bahçesi kooperatifleri için Kanun’un 21. maddesinin 5. fıkrasında aşağıdaki düzenleme yapılmıştır;
Tarım arazilerini, tescili mümkün olmayan fiili hisseler oluşturarak arazinin hisselere tekabül ettiği kabul edilen kısımlarının zilyetliğini, bir özel hukuk tüzel kişisinin faaliyeti
kapsamında bu tüzel kişiyle üyelik veya ortaklık ilişkisi kurarak devretmek veya bu işlere aracılık etmek suretiyle arazinin bütünlüğünün bozulmasına ve amacı dışında kullanılmasına sebebiyet verenlere bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yüz günden bin güne kadar adli para cezası verilir. Ayrıca bu tüzel kişi hakkında elli bin Türk Lirasından iki yüz elli bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Tarım arazisinin bütünlüğünün sağlanması ve tarımsal üretime uygun duruma getirilmesi halinde, bu fıkra uyarınca kamu davası açılmaz, açılmış olan kamu davası düşer, mahkum olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.
19 uncu ve 20 nci maddeler ile bu maddenin uygulanmasında kusurlu bulunan sorumlular, fiillerinin niteliğine göre 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun
kamu görevlilerine ait hükümleri uyarınca cezalandırılırlar.
Görüldüğü üzere Hobi Bahçesi kooperatiflerinin eylemlerinin suç oluşturacağı ve bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verileceği düzenlenmiştir. Adli para cezasının yanı sıra İdari Para Cezası da yasalaştırılmıştır. Bu tür cezaların verildiğine dair tebligat geldiğinde zaman kaybetmeden hukuki destek alınmasında fayda vardır.
Av. Faruk Karahan