Hırsızlık Suçu Nedir?
TCK‘nın 141 ve 142. maddesinde yer alan hırsızlık suçu, bir kişinin, başkasına ait mal veya eşya üzerinde tasarruf yetkisi olmayan bir şekilde, rızası dışında ve gizlice el koyarak bu eşyayı almasıyla işlenen bir suçtur.
Türk Ceza Kanununda kişilere karşı suçlar onuncu bölümde malvarlığına karşı suçlar kısmında ele alınmaktadır. Hukukun temel ilkelerinden biri olan mülkiyet hakkına saygı, hırsızlık suçu ile ciddi şekilde ihlal edilmekte olup, bu suçun cezai yaptırımları oldukça ciddidir. Peki, hırsızlık suçunun hukuki boyutları nelerdir? Bu yazımızda hırsızlık suçuna dair detayları irdeleyeceğiz.
Makale İçeriği
Hırsızlık Suçunun Unsurları
Hırsızlık suçunun meydana gelmesi için bazı temel unsurların varlığı şarttır. Bu unsurlar, suçun oluşumu ve cezalandırılabilirliği açısından büyük bir önem taşır. Hırsızlık suçunun, failin kasıtlı olarak başkasına ait eşyayı izinsiz almasıyla başlayıp, bu eşyayı mal sahibinin iradesine aykırı olarak ele geçirmesiyle sonuçlanması gerekir. Kanun metninden anlaşıldığı üzere hırsızlık suçunun birtakım unsurları vardır. Bunlar;
- Mağdurun rızası olmamalıdır.
- Fiil taşınır bir mala yönelik olmalıdır.
- Failin kendisine veya başkasına fayda sağlamak amacıyla alınmalıdır.
- Malın zilyetliği mağdurdan faile geçmelidir şeklinde sıralanabilmektedir.
Hırsızlık suçu kasten işlenebilen bir suç olmakla birlikte kanunda suçun taksirli hali düzenlenmemiştir. Bu yönüyle suçun manevi unsuru kasttır.
Basit Hırsızlık Suçu
Hırsızlık suçunun basit hali, failin herhangi bir ağırlaştırıcı sebep olmadan, sadece mal sahibine ait eşyayı çalarak işlediği suç türüdür. Bu suç türü, hırsızlık suçunun en temel halidir ve genellikle daha düşük cezalarla sonuçlanır. Ancak, hırsızlık suçunun bile, kişisel hakları ihlal ettiği ve toplumda güvensizlik oluşturduğu için ciddiye alınması gereken bir suç olduğunu unutmamak gerekir.
TCK m.141 uyarınca “Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan” kişi, suçun basit halini işlemiş bulunmaktadır.
Nitelikli Hırsızlık Suçu
Nitelikli hırsızlık, hırsızlık suçunun daha ağırlaştırıcı sebeplerle işlendiği ve cezai yaptırımların daha yüksek olduğu bir suç çeşididir. Burada, failin hırsızlık suçunu, çeşitli koşullar altında işlediği için cezaları daha ağır olabilmektedir. Nitelikli hırsızlık suçu, kullanılan yöntemlere veya mağdurun durumuna göre farklı şekillerde değerlendirilebilir.
TCK m.142’de düzenlenen suçun nitelikli halleri şu şekildedir;
1.Kısım
- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında,
2. Kısım
- Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
- Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan
yararlanarak, - Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
- Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
- Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak
- Büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında,
3. Kısım
-Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde,
işlenmesi şeklinde çok sayıda nitelikli hal bulunmaktadır. Hırsızlık suçu toplumda çok görülen bir suç tip olması nedeniyle kanun koyucu nitelikli hallerini artırmak suretiyle suçun önüne geçmeyi amaçlamıştır.
Basit Hırsızlık Suçu Cezası
Suçun işleniş şekli, failin niyeti ve mağdurun durumu göz önünde bulundurularak alt ve üst sınırı belirlenen bu cezalar, genellikle daha hafif olabilmektedir. Ancak, basit hırsızlık suçu bile, cezai sorumluluk taşır ve failin cezaevine girmesiyle sonuçlanabilir. Suçun basit halinin cezası ise; “bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası” şeklindedir.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Cezası
Nitelikli hırsızlık suçunun cezası, basit hırsızlık suçuna göre daha ağırdır ve bu tür suçlar genellikle daha uzun hapis cezalarıyla sonuçlanır. Failin suç işleme yöntemi ve suçun işlendiği koşullar göz önünde bulundurularak, cezanın ağırlığı artırılabilir. Nitelikli hırsızlık suçunun cezası;
- 1. Kısım olarak belirttiğimiz hallerde, “üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası”,
- 2. Kısım olarak belirttiğimiz hallerde, “beş yıldan on yıla kadar hapis cezası”,
- 3. Kısım olarak belirttiğimiz halde ise, “beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası” şeklindedir.
Cezayı Artıran ve Azaltan Haller
Türk Ceza Kanunu, suçların işleniş şekline ve failiyle ilgili bazı koşullara göre cezaların artırılmasına veya azaltılmasına imkan tanımaktadır. Hırsızlık suçunda da cezayı artıran veya azaltan çeşitli haller mevcuttur. Cezayı artıran haller şu şekildedir,
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip veya özel beceriyle nitelikli hırsızlık suçunun, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
- Hırsızlık suçunun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
- TCK m.143 uyarınca, suçun gece vakti işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Cezayı azaltan haller ise;
- Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
- Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,
işlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur. - Malın değerinin az olması halinde ise, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
- Malın geçici süreliğine kullanması amacıyla hırsızlık yapılması ve yerine tekrar koyulması halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir.
- Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Hırsızlık Suçunda Şikayet, Uzlaşma ve HAGB
Vasfı itibariyle hırsızlık suçu şikayete tabi olmayan suçlardan olup yalnızca kullanma hırsızlığı halinde şikayet aranmaktadır. Suçun diğer tüm hallerinde soruşturma re’sen yürütülmektedir. Bununla birlikte hırsızlık suçu uzlaşma kapsamında bulunmaktadır. Suçun nitelikli halleri hariç diğer tüm haller uzlaşma kapsamında bulunmaktadır. Taraflar uzlaşmak istediği halde kovuşturma son bulacaktır.
Bu yazımız da ilginizi çekebilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Hırsızlık suçunun cezası nasıl belirlenir?
Hırsızlık suçunun cezası, suçun işleniş şekline, failin sabıka kaydına ve suçun mağdur üzerindeki etkilerine göre belirlenmektedir. Cezayı artıran ve azaltan nedenlere de dikkat edilmelidir.
Hırsızlık suçunda şikayet geri alınabilir mi?
Evet, hırsızlık suçunda mağdur, şikayetini geri alabilir. Bu durum, suçun temel halinde geçerlidir. Nitelikli halleri şikayete tabi olmadığı için şikayetin geri alınması önem arz etmeyecektir.
Hırsızlık suçu sabıka kaydına işler mi?
Evet, hırsızlık suçu kişinin adli sicil kaydına işlemektedir. Belirli şartların gerçekleşmesi halinde kayıt adli sicil kaydından silinip arşiv kaydına alınacaktır.
Hırsızlık suçu işleyen işe girebilir mi?
Kişinin, işe giriş sürecinde gerek resmi gerek özel kurumlar tarafından adli sicil ve arşiv kaydı talep edilmektedir. Bu nedenle suç tipi özelliğine göre birçok işveren hırsızlık suçunu işleyenleri işe almamayı tercih etmektedir.