1. Tanımı: Borçlunun Ödeme Şartını İhlali, 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu’nun 111 ve 340. Maddelerinde düzenlenen, borçlu ile alacaklı arasındaki takip sürecinde ve haciz işlemlerinde başvurulan bir yöntemdir. Borçlunun borcunu ödememesi ve hakkında icra takibi başlatılması sonucunda borçlunun alacaklıya borcunu ödemesi karşılığında verilen taahhüde, icra taahhüdü denir. İİK m. 111’e göre borçlu, alacaklının satış talebinden önce, borcunu muntazam taksitlerle ödemeyi taahhüt eder ve birinci taksiti derhal öderse, icra işlemleri durdurulacaktır. Ancak, m. 111’e göre veya alacaklının muvafakati ile belirlenen ödeme şartını, makul bir sebep olmaksızın yerine getirmeyen borçlu, İİK m. 340 uyarınca alacaklının şikayeti üzerine üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılacaktır. Daha kısa ifade etmemiz gerekirse taahhüt sözleşmesi borçlunun borcunun taksitlendirilmesi anlamını taşır. Borçlu taksitli ödeme planına uymadığı takdirde üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılabilir. Ödeme taahhüdünde her taksitin borcun dörtten birinden aşağı olmaması ve en son olarak aydan aya verilmesi ve sürenin de üç aydan fazla olmaması şarttır.
2. Taahhüt Sözleşmesi Nedir?
Taahhüt sözleşmesi, kişinin borcunu ödeyeceğini ve bu sorumluluğu üstüne alacağını belirten bir sözleşme tipidir. Taahhüt sözleşmesinin kurulabilmesi için, borçlu ile alacaklı icra müdürü karşısında bir araya gelir ve borçlu borcunu belli aralıklarla taksitlendirmek suretiyle ödeyeceğini vaat eder. Söz konusu vaat sözlü değil yazılı şekilde yapılır. İcra taahhüt sözleşmesi icra müdürlüğünün huzurunda imzalanmalıdır. Bu bir geçerlilik şartıdır.
3. Taahhüdü İhlal Suçu ve Cezası Nedir ?
Taahhüdü ihlal suçunun cezası, İİK m. 340’ta düzenlenmiştir. Buna göre ödemelerini herhangi bir neden yokken aksatan borçlunun cezası 3 aya kadar tazyik hapsi olacaktır. Borçlu tazyik hapsine başlandıktan sonra borcun tamamını veya o zamana kadar yatırmak zorunda olduğu kısmı öderse tahliye edilir. Ödemelerini yeniden aksatırsa hakkında tazyik hapsine yeniden karar verilir. Ancak aynı borç için 3 aydan fazla tazyik hapsi verilemez. Borçlu taksitli ödemelerde taksit ödeme sürenin geçmiş olması ya da peşin ödemelerde icra taahhüdü sözleşmesinde belirtilen tarihte ödeme yapılmaması halinde ‘’İcra Taahhüdü İhlal Suçu’’ işlenmiş olacaktır.
4. Ödeme Taahhüdünün ve Tahaahüdü İhlal Suçunun Unsurları Nelerdir?
- Ödeme taahhüdü, icra takibinden sonra yapılabilir. Tarafların icra müdürlüğünde anlaşmaya varmaları üzerine memur huzurunda imzalanarak kurulur. Ödeme taahhüdü satış aşamasına kadar borçlunun iradesi ve alacaklının onayı ile her an verilebilir.
- Ödeme taahhüdü herhangi bir koşula bağlanamaz.
- Ödeme taahhüdü borcun tümünü kapsayacak şekilde verilir. Taahhüt detaylı şekilde taksit sayısı, taksit başına ödenecek borç tutarı ve taksit ödeme tarihlerini içermelidir. Aksi durumdaki ödeme taahhütleri geçersiz ve bağlayıcı değildir.
- Ödeme taahhüdü ancak para alacağına ilişkin borçlarda verilebilir.
- Ödeme taahhüdünü ihlal suçu ancak borçlunun haksız şekilde borcunu ödemediği durumlarda oluşur. Zira borçlunun borcunu ödememekte haklı sebebi bulunmakta ise suç sübut bulmayacaktır.
- Borcun alacaklıya direkt olarak ödenmesi ile borç kapanmaz. Takibe konu borç, icra dairesine ödenmelidir.
5. Taahhüdü İhlal Suçun Hangi Durumlarda Oluşur?
Ödeme taahhüdünün ihlali suçu aşağıda sayılan şartlara uygun düzenlenmiş bir ödeme taahhüdünün ihlal edilmesi durumlarında oluşur.
- Ödeme taahhüdün şekil şartı olarak yazılı şekilde kurulması gerekir.
- Ödeme taahhüdü verilecek borca dair kesinleşmiş bir icra takibinin bulunması gerekir.
- Yazılı taahhütte borca ve borçluya dair tüm bilgilerin yer alması gerekir. Örneğin; taksitlendirme tarihi (gün ay yıl şeklinde), taksit miktarı, taahhüde kadar işlemiş faiz, asıl alacak miktarı, vekalet ücreti, takip harçları ve masraflar gibi bilgiler belirtilmelidir.
- Ödeme taahhüdü sözleşmesi kayıtsız ve şartsız olarak düzenlenip imzalanmalıdır.
- İşbu suç ancak ödeme taahhüdünü imzalamış olan alacaklı tarafından bizzat şikayet edilebilir.
6. Taahhüdü İhlal Suçunda Zamanaşımı ve Şikayet Süresi Nedir?
Taahhüdü ihlal suçu, ödeme taahhüdünde bulunan borçluya karşı alacaklının şikayeti ile soruşturulur. Ödeme taahhüdünü ihlal suçu şikayete bağlı bir suç olup icra müdürlüğünce re’sen suç duyurusunda bulunulmaz. 2004 Sayılı İİK’nın 347. maddesine göre alacaklı, taahhüdün ihlal edildiğini öğrenmesinden itibaren 3 ay içinde ve her halükarda 1 yıl içinde borçlu aleyhine şikayette bulunmalıdır.
7. Taahhüdü İhlal Suçunun Cezası Nasıl Kalkar?
Borçlunun Ödeme Taahhüdünü ihlal suçunun ortadan kalkma veya oluşmaması için 2 yol bulunmaktadır. Bunlardan ilki işbu suç şikayete bağlı olduğundan alacaklının şikayetten feragat etmesi ile ortadan kalkacaktır. Borçlu mahkumiyet halinde ise derhal tahliyesine karar verilir.
İkinci yol ise kişinin borcunun tamamını ya da o tarihe kadar olan kısmını ödemesidir. Taahhüdü ihlal suçu kapsamında ilk taksiti ödemediği ödemediğinden bahisle borçlunun 1 ay hapis cezası alması durumunda, borcun ödenmesi ile tahliyesi gerçekleşir. Fakat kalan diğer taksitleri ödememesi halinde borçluya verilebilecek ceza toplamı 3 ayı geçemez.
8. Taahhüdü İhlal Suçunda Yetkili ve Görevli Mahkeme Neresidir?
Taahhüdü ihlal suçunun görülmesinde görevli mahkeme İcra Ceza Mahkemeleri yetkili mahkeme ise icra takibinin başlatıldığı icra dairenin bulunduğu yer İcra Ceza Mahkemesidir.
9. Borçlunun Ödeme Şartını İhlali, Taahhüdü İhlal Suçu İle Alakalı Örnek Kararlar
a. Ödeme Taahhüdünde Gerekli Şartlar Bulunmadığından Taahhüdün Geçerlilik Arz Etmemesi Gerekçesi İle Sanığın Beraatine Karar Verilmiştir.
- Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2021/923 Esas, 2021/1901 Karar sayılı ilamında; “2004 sayılı Kanun’un 340. maddesi gereğince taahhüdü ihlal suçunun oluşması için taahhüt tutanağında toplam borç miktarının, işleyen ve işleyecek faizin, vekalet ücreti, icra harç ve giderlerinin birlikte belirlenerek borçlunun taahhüdüne esas olan miktarın açıkça gösterilmesi gerektiği belirtilmiş olmakla; Somut olayda 17.01.2025 tarihli taahhüt metninde icra masraflarının taahhüt evrakında ayrıntılı olarak gösterilmediği anlaşılmakla, alınan taahhüdün geçerlilik arz etmediği kanaatine varıldığından sanığın beraatine dair aşağıdaki şekilde karar verilmesi gerekmiştir. (Ankara 15. İcra Ceza Mahkemesi 06/05/2025 T. 2025/30 E. 2025/83 K. )
b. Taahhüt veren borçlu, taahhüt verirken tam ehliyetli olmadığından borç altına girmeyecektir.
- Borçlu K1’in ödeme taahhüdünün düzenlendiği 15.10.2008 tarihi itibarıyla kayden 20.01.1996 doğumlu olup,18 yaşından küçük olduğu anlaşılmakla Türk Medeni Kanunu’nun 14, 15 ve 16.maddeleri hükümlerine göre kanuni mümessilinin rızası olmaksızın kendi tasarruflarıyla borç altına giremeyeceği gözetilmeksizin cezalandırılmasına karar verilmesi isabetsizdir. K1’in ödeme taahhüdünü ihlal eyleminden dolayı tazyik hapsi cezası ile cezalandırılmasına yer olmadığına… (Yargıtay 16. Hukuk Dairesi, 04.05.2009 T. 2009/2647 E., 2009/3166 K.)
c. Aynı İcra Takibiyle Alakalı Olarak Sanığa Ayrı Cezalar Verilemeyecektir.
- Somut olayda borçlu-sanık hakkında İcra Müdürlüğünün 2012/3197 esas sayılı dosyası üzerinden yürütülen takip sırasında; borçlu-sanık tarafından 10/01/2013 tarihinde verilen ödeme taahhüdünün ihlal edildiğinden bahisle alacaklı vekili tarafından 15/04/2013 tarihli şikayet ile yine aynı dosya kapsamında borçlu-sanık tarafından 25/02/2014 tarihinde verilen ödeme taahhüdünün ihlal edildiğine ilişkin alacaklı vekilinin 28/05/2014 tarihli 2 ayrı şikayeti nedeniyle sanığın ayrıca Asliye Hukuk (İcra Ceza) Mahkemesinin 10/10/2013 tarihli ve 2013/54-104 sayılı kararı ile 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırıldığı gözetilmeksizin, aynı borç nedeniyle sanık hakkında tekrar mahkumiyet kararı verilmesinde isabet görülmediği gerekçesiyle kararının CMK’nın 309/4. maddesi uyarınca BOZULMASINA, (Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 28.05.2015 t. 2015/2646 E., 2015/2086 K.)
Borçlunun Ödeme Şartını İhlali, Taahhüdü İhlal Suçu ile ilgili makalemiz burada sona ermiş olup icra ceza hukuku ile ilgili soru ve sorularınızda uzman ekibimize ulaşabilirsiniz.
