Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını veya değerini tam ve kesin olarak belirlenemediği, belirleyebilmesinin de kendisinden beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hallerde, alacaklının asgari bir miktar ya da değeri belirtmek suretiyle açtığı davaya belirsiz alacak davası denir.
Örneğin; haksız fiil nedeniyle tazminat davası açılmak istendiğinde zararın boyutunun tam olarak belirlenemeyeceği ve dolayısıyla da ne kadar tazminat ödeneceğinin davacı tarafından bilinmesinin mümkün olmaması halinde belirsiz alacak davası yoluna gidilmelidir.
BELİRSİZ ALACAK DAVASININ HUKUKİ DAYANAĞI
Belirsiz alacak davası Hukuk Muhakemeleri Kanunu 107. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesi “Davanın açıldığı tarihte alacağın miktarını yahut değerini tam ve kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyeceği veya bunun imkânsız olduğu hâllerde, alacaklı, hukuki ilişkiyi ve asgari bir miktar ya da değeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davası açabilir.” Şeklindedir.
BELİRSİZ ALACAK DAVASINDA AMAÇ
Belirsiz alacak davalarında temel olarak iki unsur bulunmaktadır. Alacağın varlığının tespiti ve miktarının belirlenmesi. Yargılama esnasında mahkeme ilk olarak alacağın hukuki varlığını tespit eder, bunun ardından ardından alacağın miktarını belirler.
BELİRSİZ ALACAK DAVALARINDA DELİL VE İSPAT
Bu tip davalarda davacının, alacağın varlığını genel olarak ispatlaması yeterlidir. Nitekim miktarın kesin olarak belirlenebilmesi için mahkemenin, bilirkişi incelemesi veya hesap uzmanı raporu gibi yöntemlere başvurması gerekmektedir. Ancak davacı taraf dava dilekçesinde asgari bir talep sonucu belirtmek mecburiyetindedir. Ayrıca belirsiz alacak davalarında yargılama sonucu dosyaya kazandırılan bilirkişi raporları doğrultusunda davacı tarafa kesin talep sonucunu belirtmek üzere süre verilmesi de zorunludur.
BELİRSİZ ALACAK DAVALARINDA ZAMANAŞIMI
Belirsiz alacak davasının açılması ile zamanaşımı tüm alacak için kesilmiş olur. Bu durum davacının başlangıçta belirleyemediği alacağının da zamanaşımına uğramasını ve alacağına kavuşamama riskini ortadan kaldırmayı amaçlar.
Örnek vermek gerekirse; araç değer kaybı davasından davacı başlangıçta 100.000 TL’lik bir talep ile davasını açmış olsun. Ancak yargılama neticesinde alacağının 300.000 TL olduğu ortaya çıkmıştır. Bu halde, davanın açılması ile sadece 100.000 TL için değil 200.000 TL için zamanaşımı kesilmiş olur. Aynı durum faiz açısından da geçerlidir.
BELİRSİZ ALACAK DAVASI AÇISINDAN ISLAH
Belirsiz alacak davası ile kanun koyucu ıslah ve karşı tarafın açık muvafakati olmadan talep sonucunu artırma hakkını davacıya tanımıştır. HMK’nın 107. maddesinin gerekçesinde kanun koyucu söz konusu maddenin kabul ediliş nedenini hak arama özgürlüğü, etkin hukuki koruma ve usul ekonomisi olarak belirtmiştir
Belirsiz alacak davasında talep sonucu, ıslah hakkı kullanılmadan artırılabilmekte ve bu amaç için davacının ıslah hakkını tüketmesi önlenmektedir.
(Madde 107/2) Karşı tarafın verdiği bilgi veya tahkikat sonucu alacağın miktarı veya değerinin tam ve kesin olarak belirlenebilmesi mümkün olduğunda, hâkim tarafından tahkikat sona ermeden verilecek iki haftalık kesin süre içinde davacı, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın talebini tam ve kesin olarak belirleyebilir. Aksi takdirde dava, talep sonucunda belirtilen miktar veya değer üzerinden görülüp karara bağlanır.
SONUÇ
Belirsiz alacak davası, alacağın kesin olarak bilinmediği/bilinmesinin de beklenilmediği durumlarda davacı tarafa hukuki güvence sağlayan bir dava çeşididir. Davacı, bu dava ile önce alacağının varlığını tespit ettirir, ardından miktarın belirlenmesini talep edebilir.
Eğer yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda alacağınızı tam olarak belirleyemediğiniz somut bir durumunuz varsa, dava dilekçesinin doğru hazırlanması ve ispat yükünün karşılanması için bir avukattan profosyonel hukuki destek almanız önemlidir.
BELİRSİZ ALACAK DAVASI İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI
Hukuk Genel Kurulu 2021/485 E. , 2021/971 K.
“Belirsiz alacak veya tespit davası açıldıktan sonra, yargılamanın ilerleyen aşamalarında, karşı tarafın verdiği bilgiler ve sunduğu delillerle ya da delillerin incelenmesi ve tahkikat işlemleri sonucu (örneğin, bilirkişi ya da keşif incelemesi sonrası), baştan belirsiz olan alacak belirli hâle gelmişse, davacının, iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın davanın başında belirtmiş olduğu talebini artırabilmesi benimsenmiştir.”
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2020/7981 E. , 2021/9679 K.
“Belirsiz alacak davasında yapılan yargılama sırasında alacağın miktarının tam olarak belirlenmesi ile davacı talebini iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın artırabilecektir. Alacağın belirli hale gelmesi sonrasında ortaya çıkan yeni talep eksik belirtilirse davacının bundan sonraki yeni artırma isteği iddianın genişletilmesi yasağıyla karşılaşacaktır. Çünkü böylesi bir durumda alacağın belirsizliği değil davacının kendi ihmalinden kaynaklanan bir durum söz konusudur.”
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/2137 E. , 2021/3747 K.
“Belirsiz alacak davasında davacı, alacağının tam ve kesin olarak belirlenmesinden sonra HMK 107.maddesine dayalı olarak bir kez alacağını artırabilir. Ayrıca davasını HMK 176. ve devamı maddelerine göre bir kez de ıslah edebilir.”
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2021/5273 E. , 2021/11010 K.
“Somut uyuşmazlıkta dava belirsiz alacak davası türünde açılmış, 10.07.2018 tarihli celsede davacı vekili tarafından alacak miktarlarını belirlemek amacıyla süre talep edildiği halde mahkemece davacı tarafa geçici talep sonucunu kesin talep sonucuna dönüştürmesi için süre verilmediği anlaşılmış olup, belirsiz alacak davasında alacağın tamamı dava konusu yapıldığı ve belirsiz alacak davasına konu edilen alacaklar bakımından ek dava açılamayacağı düşünüldüğünde, mahkemece HMK. m. 107 uyarınca davacı vekiline kesin talep sonucunu belirtmesi için süre verilmemesi hukuki dinlenilme hakkının kısıtlanmasına yol açar. Davacıya geçici talep sonucunu kesin talep sonucuna dönüştürmesi için süre verilerek sonucuna göre karar verilmelidir. Eksik inceleme ile sonuca gidilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.”
Haklarınızı öğrenmek için bir aile hukuku uzmanıyla iletişime geçin.
