Boşanma veya ayrılık süreci sonrasında çocukların anne ya da baba ile kişisel ilişki kurmaları, Türk Medeni Kanunu’nun özenle düzenlediği bir konudur. Ancak bazı durumlarda, mahkeme kararıyla belirlenen görüş günlerine rağmen ebeveynlerden biri—çoğunlukla baba—çocuğuyla görüşmek istemeyebilir. Bu yazıda, bir babanın çocuğunu görmek istememesi halinde hukuki sürecin nasıl işlediğini ve görüş günlerinin iptal edilip edilemeyeceğini ele alıyoruz.
1. Görüş Hakkı Nedir?
Görüş hakkı (kişisel ilişki kurma hakkı), velayeti kendisinde olmayan ebeveynin çocukla belirli zamanlarda görüşmesini sağlayan bir haktır. Bu hak, çocuğun üstün yararı gözetilerek mahkeme kararı ile düzenlenir ve kamu düzenine ilişkindir. Yani ebeveynin keyfi tercihiyle devre dışı bırakılamaz.
2. Baba Görüş Günlerine Gelmezse Ne Olur?
Eğer baba mahkemece belirlenmiş görüş günlerine düzenli olarak gelmiyorsa, bu durum iki farklı açıdan değerlendirilir:
• Çocuk Açısından: Çocuk, babanın gelmemesi nedeniyle duygusal zarar görebilir. Bu tür durumlarda pedagog veya sosyal hizmet uzmanı değerlendirmesi istenebilir. Süreklilik arz eden bir durum varsa, bu çocuğun psikolojik gelişimini etkileyebilir.
• Baba Açısından: Baba, çocuğunu görmek istemiyorsa bu onun hakkından feragat etmek istemesi anlamına gelmez. Ancak sürekli olarak çocuğu görmemesi, onun bu hakkı sağlıklı bir şekilde kullanmadığını gösterir. Bu durumda, görüş hakkının iptali değil ama yeniden düzenlenmesi gündeme gelebilir.
3. Görüş Günleri İptal Edilebilir mi?
Görüş hakkı, çocuğun menfaatine aykırı hale geldiğinde mahkeme kararıyla kısıtlanabilir veya kaldırılabilir. Ancak sadece babanın görmek istememesi görüş hakkını otomatik olarak ortadan kaldırmaz. Aşağıdaki durumlarda iptal düşünülebilir:
• Baba çocuğu sürekli reddediyorsa ve bu durum çocuğun ruh sağlığını etkiliyorsa
• Görüşme süreci çocukta ciddi travmalar oluşturuyorsa
• Baba, çocuğu görmemeyi cezalandırma veya tehdit unsuru olarak kullanıyorsa
Bu gibi durumlarda, mahkemeye başvurularak görüş günlerinin kaldırılması ya da değiştirilmesi istenebilir. Mahkeme, sosyal hizmet uzmanı raporu ve uzman bir pedagog görüşü ile beraber çocuğun yararına karar vermelidir.
4. Görüş Günlerine Uymayan Baba Hakkında Ne Yapılabilir?
Babanın görüş hakkını kullanmaması, ona bir ceza yaptırımı doğurmaz. Ancak çocuk için duygusal zarara neden oluyorsa, bu durum velayeti elinde bulunduran ebeveyn tarafından aile mahkemesine bildirilebilir. Mahkeme şu kararları alabilir:
• Görüşmelerin süre ve şeklinin değiştirilmesi
• Uygun görülürse, uzman eşliğinde veya merkez gözetiminde görüşme
• Gerektiğinde, görüş hakkının geçici olarak askıya alınması
5. Sonuç: Görüş Hakkı Bir Sorumluluktur
Babanın çocuğunu görmek istememesi sadece bir “hak”tan vazgeçme değil, aynı zamanda bir sorumluluktan kaçma anlamı da taşıyabilir. Görüş hakkı, ebeveynin değil çocuğun yararı gözetilerek düzenlenmiştir. Bu nedenle mahkemeler, “istememek” gibi subjektif nedenlere dayanarak görüş hakkını hemen iptal etmez; ancak çocuğun ruhsal sağlığına olumsuz etkisi olduğu takdirde müdahalede bulunur.
