- Terekenin Tanımı:
Tereke vefat edenin mirasının tamamını ifade eder. Tereke vefat eden kişinin ölümünden sonra ardında bırakmış olduğu tüm malvarlığı unsurlarıdır. Vefat etmiş ve miras bırakmış kişiye Türk Hukuku’nda muris denmekte olup yazımızın devamında vefat edenden bu şekilde bahsedilecektir.
Murisin vefatı sırasında sahip olduğu malvarlığı ve alacakları terekenin aktif malvarlığını, borçları ise pasif malvarlığını oluşturur. Murisin vefatından sonra tüm mirasçıları payları oranında terekeden pay alır.
- Terekeye Dahil Olan Mallar:
Öncelikle belirtmek gerekir ki, Türk Hukuku’nda terekeye dahil olan mallar sayılı olarak belirtilmemiştir. Yukarıda verilen tanımda anlatıldığı üzere murisin tüm aktif ve pasif malvarlığı değerleri terekeye dahildir. Örnek vermek gerekirse;
- Taşınmaz mallar (gayrimenkul niteliğindeki mallar; ev, arsa, dükkan, daire)
- Taşınır mallar (eşya niteliğindeki mallar; otomobil, araç, nakit para, mobilya, mücevher)
- Banka hesapları (banka hesabı, mevduat hesabı, yatırım fonu)
- Menkul kıymetler (çek, bono, hisse senedi)
- Borçlar ve Alacaklar
- Fikri Mülkiyet Hakları (telif hakkı, patent, ticari marka, patentli tasarım ürünü)
- Terekeye Dahil Olmayan Mallar:
Hukukumuzda malvarlığına dahil olup terekeye dahil edilemeyen bazı hususlar bulunmaktadır. Bunlar murisin malvarlığında bulunan ama terekeye konu edilemeyen bazı hak ve sözleşmelerdir.
- İntifa Hakkı: İntifa yani oturma hakkı, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olup ölümle sona ereceğinden mirasçılara geçmez.
- Manevi Tazminat: Miras bırakan sağlığında bir manevi tazminat davası açmışsa bu davaya mirasçılar devam edebilir. Hatta muris sağlığında manevi tazminat davası açmamış fakat kendi beyanları ve davranışlarıyla böyle bir istemde bulunduğunu açıklamışsa bu halde de mirasçıların manevi tazminat davası açabileceği kabul edilmektedir. Buna karşın muris tarafından öne sürülmemiş olan manevi tazminat talepleri, karşı taraf kabul etmedikçe terekeye dahil olmaz.
- Adi Şirket Ortaklığı: Mirasçılar ile adi şirketin devamına dair ortaklar arasında önceden yapılmış bir sözleşme bulunmadığı takdirde, ortağın ölmesiyle birlikte adi şirket sona erer.
- Oluşumu Murisin Kişiliği İle Bağlı Sözleşmeler: Murisin kişiliği ile bağlı ve özel olarak onun yapımını gerektirdiği durumlarda, Hizmet Sözleşmeleri ve Eser Sözleşmeleri terekeye dahil olmayacaktır.
- Vekalet İlişkisi: Vekalet sözleşmesinde, ölümden sonrada geçerli olan vekalet hali saklı kalmak üzere, taraflarından birinin ölümü sözleşmenin sona erme sebebidir.
- TEREKENİN TESPİTİ DAVASI NEDİR?
Terekenin tespiti davası, murisin mirasına ilişkin olarak terekenin belirlenebilmesi için açılır. Öncelikle belirtmek gerekir ki terekenin tespiti davası yalnızca bir tespit davası olup mal paylaşımı ile ilgili bir hüküm ortaya koymaz. Terekenin tespiti davasına ilişkin hükümlere TMK’nın 589. Maddesi ve devamı maddelerde yer verilmiştir. Buna göre terekenin tespiti davasında malvarlığının tespiti için çeşitli yöntemler kullanılır. Bilirkişi incelemesi ve gerekli yerlere yazılan müzekkereler ile murisin malvarlığı ortaya çıkarılır. Bu yöntemlerin amacı, miras bırakanın malvarlığını tespit etmek ve mirasçıların haklarını korumaktır. Terekenin tespiti davasında murisin malvarlığının aktifleri ve pasifleri belirlenir. Sonraki aşamada pasif varlık aktif varlıktan çıkarılarak net tereke belirlenecek ve net miktarın belirlenmesinden sonra, mirasın açıldığı tarihte geçerli olan fiyatlar dikkate alınarak terekenin parasal değeri hesaplanacaktır.
- Terekenin Tespiti Davasını Kim Tarafından Açılabilir?
Terekenin tespiti murisin yasal mirasçıları tarafından açılabilecektir. Murisin yasal mirasçıları kan hısımları(altsoy, ana-baba, büyük ana ve büyük baba, evlilik dışı hısımlar), sağ kalan eş ve evlatlıktır. Terekenin tespiti davasında her bir mirasçı tek başına dava açmaya yetkilidir. Ancak vasiyet lehtarı ya da alacaklılar bu davayı açamaz. Terekenin tespiti davası husumet içermez ve çekişmesiz bir yargı işidir. Dolayısıyla bu davada, davalı sıfatı bulunmaz.
- Terekenin Tespiti Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Terekenin tespiti davasının görevli mahkeme Türk Medeni Kanunu’nun 590. maddesi uyarınca Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Sulh Hukuk Mahkemesi, tereke tutulması taleplerini değerlendirir ve bu süreci yönetir. Terekenin tespiti davasının yetkili mahkeme ise, miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Miras bırakanın son yerleşim yeri yurtdışında malvarlığı bulunan yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
- Terekenin Tespiti Davasında Zamanaşımı Süresi
Miras hakkı, murisin ölümü anında doğar. Dolayısıyla Murisin hayatta olduğu süre boyunca ise miras hakkına ilişkin dava açma imkanı bulunmamaktadır. Bu sebepten terekenin tespiti davası, murisin ölüm anından itibaren açılabilir. Terekenin tespiti davası herhangi bir hak düşürücü süre ya da zamanaşımına bağlı değildir.
- Terekenin Tespiti Davasının Sonucunda Ne Olur?
Terekenin tespiti davasında, mahkemece net tereke belirlenerek doğru ve eksiksiz bir şekilde hüküm kurulur. Bu şekilde mirasçıların hak kayıpları önlenmiş olur. Terekenin tespiti davası bir mal paylaşım davası olmasa da, mal paylaşımına zemin oluşturmak ve yaşanabilecek anlaşmazlıkları çözmek için açılması önerilir. Tespit davasında net tereke belirlendikten sonra talep halinde mahkemece terekenin defterinin tutulması aşamasına geçilir. Türk Medeni Kanunu’nun 589. maddesi ise defter tutmayı koruma önlemi olarak düzenlemiştir. Bu koruma önlemi, terekeyi oluşturan unsurların ölüm tarihinde sağlayarak olası anlaşmazlıklarda başvuru kaynağı oluşturmayı ve terekenin ölüm anındaki durumu hakkında bilgi edinme imkanını sağlamayı amaçlar. Bu bağlamda, mahkeme, yukarıda belirtilen süreçleri uygulayarak miras bırakanın aktif ve pasif malvarlığı değerlerini tespit ettikten sonra defter tutma aşamasına geçerek terekeye ait malvarlığı unsurlarını belirler ve bunları tek tek tereke defterine yazarak kayıt altına alır. Muhafaza edilemeyecek unsurlar varsa, bunların satışını gerçekleştirerek paraya dönüştürülür.
Tereke defterine kaydedilen malvarlığının terekeye değil, kendisine ait olduğunu iddia eden bir mirasçı, bunu belirterek istihkak davası açma hakkına sahiptir. Mirasçı, davasında kendisine ait olduğunu kanıtladığı bir malvarlığı değerinin terekeden çıkarılmasını ve kendisine verilmesini talep edebilir.
- Sıkça Sorulan Sorular
- Tereke Tespitinden Sonra Ne Yapılır?
Tereke tespit davasından sonra mirasçıların öncelikle bir veraset ilamı almaları gerekmektedir. Akabinde ise mirasçılar arasında anlaşma mevcut ise mirasın paylaştırılmasının anlaşma yolu ile yapılması mümkündür. Eğer ki mirasçılar arasında paylaşım esasında bir anlaşmazlık çıkması durumu söz konusu olur ise, ortaklığın giderilmesi yolu ile anlaşmazlık giderilecektir. Konuya ilişkin detaylı bilgi almak için Ortaklığın Giderilmesi Davası – İzale-i Şuyu başlıklı yazımızı sitemiz üzerinden inceleyebilirsiniz.
- Eski Eş Terekenin Tespiti Davası Açabilir mi?
Hayır, eski eş mirasçı olmadığından ötürü terekenin tespiti davası açamayacaktır. Terekenin tespiti davası yalnızca mirasçılar tarafından açılabilir olup murisin vefatı esnasındaki evli olduğu eş işbu davayı açmaya taraftır.
- İmam Nikahlı Eş Terekenin Tespiti Davası Açabilir mi?
Hayır, Resmi nikahı olmaksızın birlikte yaşayan kişiler, imam nikahı ile yahut hayat arkadaşı olarak birlikte olan çiftler bakımından ise ölüm halinde yasal mirasçı sıfatının kanunen kazanılması mümkün değildir. Bu sebepten terekenin tespiti davası açamayacaktır.
Terekenin Tespitine ilişkin yazımız burada sonlanmış olup Miras Hukuku’na ilişkin tüm sorularınız için Miras Hukuku’nda uzman avukat kadromuza danışabilirsiniz. Bu yazıda atıf yapılmış bulunan Ortaklığın Giderilmesine ilişkin yazıya sitemiz üzerinden ulaşabilirsiniz.
