Ceza muhakemesinde amaç, maddi gerçeğe ulaşmak ve adil bir yargılama yapmaktır. Bu süreçte delillerin önemi büyüktür. Ancak bazen bir dosyada toplanan deliller, başka bir dosya açısından da değer taşıyabilir.
Bu durumda akla şu soru gelir: Bir dosyada elde edilen delil, başka bir ceza dosyasında kullanılabilir mi?
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 217. maddesine göre, “Hüküm, ancak hukuka uygun şekilde elde edilmiş delillere dayanılarak verilebilir.”
Bu hüküm, delillerin kullanılmasında temel sınırı belirler:
- Delil hukuka aykırı elde edildiyse, hiçbir dosyada geçerli olamaz.
Yani delil hangi dosyada elde edilirse edilsin, hukuka uygunluk ilkesi değişmez. Aykırı elde edilen delil başka dosyaya “taşınamaz”, adeta bulaşıcı nitelikte geçersiz sayılır.
Delilin Başka Dosyada Kullanılabilmesi İçin Şartlar
Bir ceza dosyasında elde edilen delilin başka bir dosyada kullanılabilmesi bazı koşullara bağlıdır:
- Delil hukuka uygun şekilde elde edilmiş olmalıdır.
Hâkim kararıyla yapılan dinleme, usulüne uygun arama veya tanık beyanı gibi deliller geçerlidir.
Ancak usulsüz dinleme, gizli kamera kaydı veya izinsiz belge temini gibi deliller başka dosyada da kullanılamaz.
- Dosyalar arasında bağlantı bulunmalıdır.
Aynı kişi, aynı suç örgütü veya aynı olay zinciri söz konusuysa delil başka dosyada değerlendirilebilir.
Bağlantı yoksa delilin başka dosyada kullanılması, özel hayatın gizliliği ve adil yargılanma hakkını ihlal eder.
- Kullanım mahkeme kararıyla yapılmalıdır.
Savcının kendi inisiyatifiyle delil paylaşması mümkün değildir. Delilin kullanılacağı dosyada görevli hâkim, bu delilin geçerliliğini ayrıca denetlemelidir.
Yargıtay’ın Yaklaşımı
Yargıtay, uygulamada delil paylaşımına sınırlı şekilde izin vermektedir.
Örneğin, aynı suç örgütü kapsamında yürütülen farklı soruşturmalarda aynı dinleme kayıtlarının kullanılmasını hukuka uygun bulmuştur.
Ancak bu durumun geçerli sayılabilmesi için, delilin ilk dosyada yasal yolla elde edilmesi ve dosyalar arasında maddi bağ bulunması şarttır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu (E.2015/10-224 K.2016/478):
“Bir soruşturmada hukuka uygun biçimde elde edilen iletişim tespitleri, aynı suç örgütüyle ilgili diğer dosyalarda da kullanılabilir. Ancak bu delillerin kullanılabilmesi, mahkeme denetimine tabi olmalıdır.”
Bağlantı Olmayan Dosyalarda Kullanımın Sakıncaları
Eğer iki dosya arasında konu veya fail yönünden bir bağlantı yoksa, delilin diğer dosyada kullanılması yasaktır.
Bu durumda sanığın özel yaşamına müdahale söz konusu olur ve delil değerlendirme dışı bırakılır.
Yargılama bu tür bir delile dayanarak yapılırsa, karar bozulma sebebi sayılır.
Sonuç
Bir ceza dosyasında elde edilen delilin başka bir dosyada kullanılabilmesi mümkündür; ancak bu durum istisnai olmalıdır.
Hukuka uygunluk, bağlantı ve mahkeme denetimi olmazsa, delil CMK m.217 gereğince geçersiz sayılır.
Kısacası:
Her delil her dosyada kullanılamaz.
Kullanılacaksa da, mutlaka yargısal denetim ve hukuka uygunluk güvencesi altında olmalıdır.
