Atatürk’e Hakaret Nedir?
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e yönelik her türlü hakaret, sövme, aşağılama, anısına saygısızlık ve kötüleme içeren söz ve davranışlar, özel bir yasa kapsamında suç olarak tanımlanmıştır. Bu tür fiiller yalnızca bireysel bir hakaret olarak değil, aynı zamanda milli değerleri hedef alan bir eylem olarak kabul edilir.
Yasal Dayanak:
5816 Sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun
5816 sayılı Kanun, 25 Temmuz 1951 tarihinde yürürlüğe girmiş olup hala geçerlidir. Bu özel yasa kapsamında:
Madde 1 – Atatürk’ün hatırasına alenen hakaret eden ya da söven kişi,
1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Madde 2 – Atatürk’ün heykel, büst veya anıtına saldıran, yıkan, bozan kişi,
1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu fiiller basın-yayın yoluyla ya da sosyal medya üzerinden işleniyorsa ceza yarı oranında artırılmaktadır.
Suçun Unsurları
Bir eylem 5816 sayılı kapsamda suç sayılabilmesi için:
- Atatürk’e doğrudan hakaret veya sövme içermesi,
- Aleniyet kazanmış olması (başkalarının şahit olması),
- Kasıtlı olarak yapılması gerekmektedir.
Sık Görülen Örnekler
- Sosyal medyada (Twitter, Instagram, TikTok vs.) Atatürk’e yönelik hakaret içeren paylaşımda bulunmak.
- Atatürk’ün büstüne zarar, yazı, üzerine boya dökmek.
- Canlı yayın veya konuşmalarda Atatürk’e küfür ya da aşağılama ifadeleri kullanmak.
- Okul ya da resmi kurumlarda Atatürk köşesine zararda bulunmak.
Yargılama Süreci Nasıl İşler?
Bu suçlar şikâyete bağlı değil. Yani herhangi bir vatandaş şikâyet etmese dahi, savcılık olayı öğrendiği andan itibaren resen soruşturma başlatır.
Soruşturma süreci genellikle şöyle ilerler:
- Sosyal medya içerikleri ya da fiziki olaylara ilişkin emniyet/savcılık tespiti
- Şüphelinin ifadesinin alınması
- Gerekirse bilirkişi ya da video/fotoğraf incelemesi
- Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılama
Suçun Basın veya Sosyal Medyada İşlenmesi
Günümüzde suçun en fazla işlendiği yer sosyal medya platformları. Hâkim ve savcılar, kamu düzenini korumak ve suçun tekrarını önlemek amacıyla bu tür paylaşımlarda hapis cezası ertelemesini daha az uygulayabilmektedir.
Ceza Ne Zaman Artar?
- Suç örgütlü şekilde işlenmişse,
- Suç çocukların görebileceği bir ortamda işlenmişse,
- Yayın yoluyla (gazete, internet, TV) işlenmişse ceza artırılır.
Anayasa Mahkemesi ve İfade Özgürlüğü
Bazı kişiler bu suçun ifade özgürlüğünü kısıtladığını öne sürse dahi, Anayasa Mahkemesi, Atatürk’ün toplumdaki sembolik konumu sebebiyle bu korumanın demokratik toplum düzeni ile bağdaştığını belirtmiş. Nefret söylemi ve hakaret, ifade özgürlüğü kapsamına girmiyor.
Bizimle iletişime geçebilirsiniz
Sonuç
Atatürk’e hakaret suçu, yalnızca bir kişiye değil, milletin ortak değerlerine yapılan bir saldırı olarak değerlendirilir. 5816 sayılı Kanun, hem Atatürk’ün şahsiyeti hem de onun anısını korumak adına hala yürürlüktedir. Bu bağlamda vatandaşların hem sosyal medya paylaşımları hem de günlük yaşamları daha dikkatli, saygılı ve bilinçli davranmaları gerekmekte. Aksi durumda ciddi hapis cezalarıyla karşı karşıya kalmaları mümkün.
