Konut Dokunulmazlığı’nı İhlal (Eve İzinsiz Girme) Suçu Nedir?
Kişilerin özel yaşam alanları olan konutlar Kanun tarafından koruma altına alınmıştır. Anayasal bir hak olan konut dokunulmazlığı Mülkiyet Hakkının devamı olarak adlandırılabilecek en önemli şahsi haklardan birisidir.
Konut Dokunulmazlığını İhlal suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir;
“Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Birinci fıkra kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.
Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
Her ne kadar 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 116. maddesinin başlığı Konut Dokunulmazlığı’nın İhlali olsa da görüldüğü üzere ikinci fıkrada işyeri dokunulmazlığı da düzenlenmiştir. “Açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri” de bu kanun kapsamındadır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali kişinin evine rızası dışında girilmesi halinde oluşacaktır. Örneğin evin kapısını açan kişiyi iterek eve zorla girilmesi halinde bu suç oluşacaktır. Ayrıca rızayla girilen evden çıkması istenilen kişinin rızaya aykırı şekilde çıkmaması halinde de bu suç oluşacaktır.
Konut Dokunulmazlığının İhlalinden bahsedebilmek için failin bütün vücudunun konuta girmiş olması gerekmektedir. Pencereden kolunu uzatmak, zile basıp kaçmak gibi eylemler bu suçu oluşturmayacaktır.
Aile bireylerinden birinin ya da ortak kullanım halinde bu kişilerden birinin rızası bulunması halinde bu suç oluşmayacaktır. Ancak verilen rızanın meşru bir amaca yönelik olması gerekecektir. Örneğin evli eşlerden birisi diğerinin bilgi ve rızası olmadan cinsel birliktelik yaşamak amacıyla yabancı birisini eve alması durumunda diğer eşin bu duruma rızası olmadığı açık olduğundan Konut Dokunulmazlığının İhlali oluşacaktır.
Konuta Rızayla Girildikten Sonra Rızaya Aykırı Olarak Çıkılmaması
Yukarıda da belirttiğimiz üzere bir konut ya da eklentisine rızayla girildikten sonra rızaya aykırı şekilde çıkılmaması da bu suçu oluşturacaktır. Bu durumda konut ya da eklentiye girilirken rıza vardır ancak daha sonra rızaya aykırı şekilde konuttan çıkılmadığında yine bu suç oluşacaktır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali (Haneye Tecavüz) suçunun cezası; 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak suçun cebir veya tehditle işlenmesi ya da gece vakti işlenmesi halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası bulunmaktadır.
Konut Nedir?
Ceza Hukukunun “Konut” olarak belirttiği kavram ne anlama gelmektedir? Yargıtay Ceza Genel Kurulu kararına göre konut kavramı devamlı veya geçici olarak yerleşmek ve barınmak amacıyla oturmalarına elverişli yerler olarak tarif edilmektedir. Ceza hukukundaki konut kavramı ikametgah şeklinde medeni hukukta belirtilen kavramdan daha geniş bir alanı karşılamaktadır. Kişinin yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamak için geçici veya sürekli olarak barındığı yerler konut olarak kabul edilmektedir. Konut kavramı sadece bir ev olarak değil kişinin barındığı ve özel yaşam alanı olarak kabul ettiği her yer olarak tnımlanabilir. Bir çadır veya baraka da konut olarak değerlendirilebilecektir. Yazlık olarak kullanılan ve kış aylarında boş kalan bir eve rıza hilafına girilmesi halinde de suçun unsurları oluşacaktır. Ayrıca barınılan yerin kapalı olması zorunluluğu yoktur, kapısı olmayan bir barakaya rıza dışı girilmesi halinde de bu suç oluşacaktır.
Ayrıca bir yer konut olarak değerlendirilecekse kişilerin bu yeri konut olarak özgülemesi ve kullanım için hazırlık yapması gerekmektedir. Örneğin yeni kiralanan ve içerisi temizlenerek eşyalar yerleştirilen bir ev, içerisine henüz taşınılmamış olsa bile Yargıtay kararlarına göre konut olarak kabul edilmesi mümkündür.
Eklenti Nedir?
Türk Ceza Kanunu Konut Dokunulmazlığı’nı İhlal suçunu düzenlerken sadece konutları değil eklentilerini de suçun konusu olarak düzenlemiştir. Peki eklenti ne demektir? Örneğin etrafı duvarlarla çevrilmiş bir bahçe, konutun dışarısında kalmakla birlikte konutla bitişik vaziyette ve onun bir unsuru olduğu için eklenti olarak sayılmaktadır. Ayrıca bir evin garajı ya da deposu gibi bölümler de konutun eklentisi olarak kabul edilecek, bu kısımlara rıza dışı girilmesi halinde de Konut Dokunulmazlığı’nı İhlal suçu oluşacaktır. Balkon, veranda, bina koridoru, teras, odunluk, kömürlük, etrafı çit veya duvarla çavrili bahçe gibi alanlar eklenti olarak kabul edilmektedir. Yargıtay kararlarına göre etrafı çevrili bahçenin kapısı olmasa dahi eklenti olarak sayılması mümkündür.
Konut Dokunulmazlığını İhlal suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Kişilere Karşı Suçlar kısmının Hürriyete Karşı Suçlar başlıklı Yedinci bölümünde düzenlenmiştir. 5237 sayılı Tck’nun 116. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir; “Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızasına aykırı olarak giren veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi, mağdurun şikayeti üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Bu düzenleme suçun temel halini oluşturmaktadır. Buna göre iki durumda Konut Dokunulmazlığı ihlal edilecektir. Buna göre bir kişinin Konut ya da Eklentilerine rızasına aykırı olarak girmek veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmamak.. Konut veya eklentilerine rıza dışı olarak girilmesi konutun sahibi ya da kullanıcısı veya suç anında konutta bulunan ve rıza beyanında bulunma yetkisi olan kişinin hiç rızasının olmaması yahut da konuta girildiğinden haberdar olmaması durumunda ortaya çıkmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Anayasasının 21. maddesi “Kimsenin konutuna dokunulamaz. Kanunun açıkça gösterdiği hallerde usulüne göre verilmiş bir hakim kararı olmadıkça; ya da gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yine kanunda belirtilen yetkili merciin yazılı emri bulunmadıkça, kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz, buradaki eşyalara el konulamaz.”
Ayrıca Konut Dokunulmazlığı İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’nin “Özel ve Aile Hayatına Saygı” başlıklı 8. maddesiyle de korunan bir haktır.
Konut Dokunulmazlığını İhlal suçu şikayete bağlı mıdır?
Konut Dokunulmazlığı’nı İhlal suçunun temel şekli şikayete bağlıdır. Buna göre 5237 sayılı Tck’nun 116/1 ve 116/2 fıkralarında yer alan Konut ve İşyeri Dokunulmazlığı’nı İhlal suçları şikayete bağlı suçlardır.
Cebir veya Tehditle, Gece Vakti Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu ve Cezası
Ancak 5237 sayılı Tck’nun 116/4. maddesinde düzenlenen “Fiilin, cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde” suç şikayete bağlı olmayacaktır. Bu durumda örneğin gece vakti Hırsızlık maksadıyla bir eve giren fail açısından ev sahibi şikayetçi olmasa dahi Konut Dokunulmazlığının İhlali suçu da resen soruşturulacaktır. Konut Dokunulmazlığının cebirle işlenmesi ev sahibinin ittirilerek zorla eve girilmesi, tehditle işlenmesi ise örneğin “çekil önümden eve girmemi engellersen seni döveceğim” demek suretiyle suçun işlenmesi şeklinde gerçekleşecektir.
İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçu ve cezası
5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 116. maddesinin 2. fıkrasında İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçu düzenlenmiştir. Rızaya ihtiyaç duyulmaksızın girilebilen yerler dışında kalan işyerlerine rızaya aykırı şekilde girilmesi halinde İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçu oluşmaktadır. Dükkan sahibinin, işyeri sahibinin rızası olmadan dükkana girerek eşyaları dışarı çıkarması halinde bu suç oluşacaktır. Avukatlık bürosu, mimarlık ofisi, lokantaların mutfak bölümü gibi yerlere rızaya aykırı şekilde girilmesi halinde İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçu oluşacaktır.
Bir alışveriş merkezinin içerisinde bulunan giyim mağazasına çalışma saatleri içerisinde girilmesi konusunda işyeri sahibinin açık bir rızasının bulunduğu kabul edilmektedir. Bu durumda belirtilen mağazaya girilmesi halinde İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçu oluşmayacaktır. Ancak hırsızlık maksadıyla gece vakti bu mağazaya girilmesi halinde de İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçu oluşacaktır.
İşyeri Dokunulmazlığının İhlali suçunun cezası; 6 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
Silahla Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Ve Cezası
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 119. maddesi Konut ve İşyeri Dokunulmazlığını İhlal suçunun Nitelikli Hallerini düzenlemektedir;
“..konut dokunulmazlığının ihlali ile iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçlarının;
a) Silahla,
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Bu suçların işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
Bu durumlarda Konut Dokunulmazlığının İhlali suçunun cezası 1 kat artırılacaktır.
Birden Fazla Kişiyle Birlikte Konut Dokunulmazlığının İhlali suçu ve cezası
Yukarıda açıkladığımız üzere sayıca Birden Fazla Kişiyle birlikte Konut Dokunulmazlığının İhlali suçunun işlenmesi halinde ceza 1 kat artırılacaktır. Bu durumda örneğin 6 ay hapis cezası verilmesi halinde 6 ay daha ilave edilerek toplam 12 ay hapis cezası verilecektir.
Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu ve Uzlaştırma
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 253. maddesinde Uzlaştırma hükümleri düzenlenmiştir. Aynı maddenin birinci fıkrasında uzlaştırmaya tabi suçlar düzenlenmiştir. Buna göre Konut Dokunulmazlığının İhlali suçunun düzenlendiği 116. maddenin tamamı “Uzlaşma” kapsamında kalmaktadır. Bu durumda Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma yürütülürken mağdur ve şüpheliye uzlaşmak isteyip istemediklerini soracak ve neticesine göre soruşturmayı neticelendirecektir.
Konut Dokunulmazlığının İhlali suçu Ertelenebilir mi? Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Verilebilir mi? Verilen Ceza Adli Para Cezasına Çevrilebilir mi?
Konut Dokunulmazlığının İhlali suçu neticesinde verilen cezanın ertelenmesi, HAGB kararı verilmesi ya da Adli Para Cezasına çevrilmesi konusunda Karahan Hukuk Bürosu’ndan hukuki destek alabilirsiniz.
