KIDEM TAZMİNATI NEDİR?
İşverene ait bir ya da birkaç iş yerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede yaşayacağı zorluklar ve işyerine sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye verilen toplu paraya kıdem tazminatı denilmektedir.
KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMANIN KOŞULLARI
1-En az 1 yıllık Kıdem Şartı
-İş Kanunu’nun 14. Maddesi uyarınca kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için işçinin, sözleşmenin sona erdiği tarihe göre iş yerinde en az bir yıllık kıdeminin bulunması gerekir.
-İş yeri devri halinde kıdem tazminatı işyeri devri öncesi ve sonrasında geçen sürenin tamamı için hesaplanacağından, kıdem tazminatına hak kazanma noktasında en az 1 yıllık çalışma koşulu da işyeri devri öncesi ve sonrasında geçen sürenin tamamı için dikkate alınmalıdır.
-İşçinin en az bir yıllık çalışması aynı işverene ait işyeri ya da işyerlerinde geçmiş olmalıdır.
2- Sözleşmenin Kanunda Belirtilen Nedenlerle Sona Ermesi Şartı
-İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesinin bir diğer koşulu İş Kanunu m14/1 hükmünde sıralanmıştır. Buna göre ;
-İşçinin bağlı bulunduğu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, malüllük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla öngörülen sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle
-Kadın çalışanların evlilik nedeniyle evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde iş sözleşmesini kendi isteğiyle sona erdirmesi halinde
– Erkeklerin askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesini sona erdirmeleri halinde
– İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
İSTİFA EDEN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
İş sözleşmesinin fesih yoluyla sona ermesi halinde kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için işçinin İş Kanunu madde 24 hükmünde yer alan ve işçinin haklı nedenlerle iş sözleşmesini derhal feshetmesi hallerinde işçi kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.,
İşçi çalıştığı iş yerinden herhangi bir haklı neden olmaksızın tamamen kendi isteğiyle ayrıldığı takdirde kıdem tazminatına hak kazanamaz.
İş Sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle sona erdirilmesi için kanunun aradığı haklı nedenler şunlardır:
-İşveren tarafından işçiye hakettiği ücret alacakları, sigorta alacakları, fazla mesai ücreti, haftalık izin ücreti, yıllık izin ücreti ve UBGT ücret alacaklarının ödenmemesi,SGK primlerinin işçinin gerçek aldığı maaş üzerinden ödenmemesi
-İşçinin iş yerinde hakaret, tehdit ve mobbinge maruz kalması halinde
-İşverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranması
-İşçinin hastalık sebebiyle çalışamaz durumuna gelmesi halinde
-İşverenin iş sözleşmesinin esaslı unsurlarına aykırı davranışlarda bulunması veya işçiyi yanıltması
-İşverenin işçiye veya ailesine karşı suç işlemesi, hakaret etmesi veya cinsel tacizde bulunması gibi hallerde işçi iş sözleşmesini haklı fesih nedenlerini öne sürerek sona erdirebilir ve kıdem tazminatına hak kazanır.
KIDEM TAZMİNATI ZAMANAŞIMI SÜRESİ
İş Kanunu’na göre “İş Sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun yıllık izin ücreti ve aşağıda belirtilen tazminatların zamanaşımı süresi beş yıldır.
-Kıdem tazminatı
-İş Sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat
-Kötüniyet tazminatı
-İş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat”
Buna göre kıdem tazminatında zamanaşımı süresi, iş akdinin feshedildiği tarihten itibaren 5 yıldır.
KIDEM TAZMİNATINDA ZORUNLU ARABULUCULUK
7036 Sayılı İş Kanunu m3/1 hükmü gereğince kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.
İş davalarında hukuki sürecin sorunsuz bir şekilde ilerleyebilmesi için sürece hakim ve alanında uzman iş davası takibi yapan bir avukata danışmak son derece önem arz etmektedir.
SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)
1-İşten İstifa Ettiğimde Tazminat Alabilir Miyim?
İş yerinizden İş Kanunu kapsamında bulunan haklı nedenlerle istifa ettiğiniz takdirde haketmiş olduğunuz kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla mesai ücreti UBGT ücreti gibi alacaklarınızı işvereninizden talep edebilir veya dava açabilirsiniz
2-İşçinin İstifasında Haklı Nedenler Nelerdir?
İşçinin çalıştığı iş yerinden hakkettiği fazla mesai ücretleri, resmi ve milli bayram tatil ücretleri, yıllık izin ücretleri veücret alacaklarının, sigorta alacaklarının ödenmemesi, geç ödenmesi, iş yerinde mobbinge maruz kalması, İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranması gibi nedenler haklı fesih nedeni kapsamına girmektedir.
3-Kıdem Tazminatı Hesaplama ?
Kıdem Tazminatı = Brüt Maaş x (Çalışılan Yıl +Aylık Brüt /365) x Ekstra gün sayısı olarak hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatı hesaplanırken iş yerindenen son almış olduğunuz brüt maaş dikkate alınmaktadır.
4-Haklı Neden Olmadan İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir Mi ?
Çalıştığı iş yerinden haklı fesih nedeni olmaksızın kendi iradesiyle istifa eden işçinin kanunda belirtilen sınırlı haller dışında tazminat alma hakkı bulunmamaktadır.
5-10 Yıl Çalışan Kendi İsteğiyle Ayrılanlar Tazminat Alabilecek Mi?
İşçi iş yerinden haklı nedenlerle istifa ettiği takdirde tazminata hak kazanacaktır. Fakat tamamen kendi isteğiyle istifa eden işçi 10 yıl dahi çalışmış olsa haklı neden olmaksızın istifa etmesi nedeniyle tazminata hak kazanamayacaktır.
6-İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatı Alması İçin Zamanaşımı Süresi?
İş kanunu uyarınca iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren 5 yıl içerisinde işçi kıdem taazminatı talep etme hakkını kullanabilmektedir.
7-Askere Giden İşçi Kıdem Tazminatına Hak Kazanır Mı?
Erkek çalışanlar askerlik hizmeti nedeniyle iş yerinden istifa ettiği takdirde iş kanunu uyarınca kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.
8-Sebep Belirtilmeyen İstifa Dilekçeleri Sonradan Haklı Nedenle Feshe Dönüştürülebilir Mi?
Sebep belirtmeden veya işverenin zorlamasıyla istifa eden işçi işvereninden kaynaklı haklı nedenle fesih sebebini hukuki delillerle mahkemede ispatladığı takdirde mahkeme nezdinde haklı nedenle fesih kapsamına girebilmektedir.
9-İstifa Eden İşiçinin Kanunen Kıdeme Hak Kazandığı Haller Var Mıdır?
İstifa eden kadın işçinin evlilik sebebiyle evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde istifa etmesi halinde, Erkek çalışan işçinin askerlik hizmeti nedeniyle istifa etmesi halinde ve işçinin emeklilik için 15 yıllık kıdem şartı sağlaması sebebiyle istifa etmesi veya yaşlılık aylığı almak amacıyla istifa etmesi halinde istifa eden işçi kanunen kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
