Yalan Tanıklık Nedir?
Yalan tanıklık, bir kişinin mahkeme veya yetkili bir makam önünde, gerçeğe aykırı beyanda bulunmasıdır. Bu suç, adaletin doğru şekilde tecelli etmesini engellediği için Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) ayrıca düzenlenmiştir. Tanıklık, yalnızca kişisel gözlem ve duyularla edinilen bilgilerin aktarılmasıdır. Ancak gerçeğin saklanması veya çarpıtılması, yalan tanıklık suçunu oluşturur.
Hukuki Dayanak
Türk Ceza Kanunu’nun TCK 272 ve devamı maddeleri, yalan tanıklık suçunu düzenler.
- TCK 272/1: Tanığın, gerçeğe aykırı beyanda bulunması halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülür.
- Yalan tanıklık, dava türüne göre daha ağır cezalara yol açabilir (örneğin ceza davalarında tanıklık yalanı daha ağır cezalandırılır).
- TCK 273-275 arasında suçun nitelikli halleri, pişmanlık hükümleri ve cezanın artırılması gibi durumlar düzenlenmiştir.
Yalan Tanıklığın Şartları Neler?
Bir beyanın “yalan tanıklık” sayılabilmesi için:
- Tanıklık sıfatıyla ifade verilmiş olmalı.
- Beyan, bilerek ve isteyerek gerçeğe aykırı olmalı.
- İfade, yetkili makam (mahkeme, savcılık, noter vb.) huzurunda verilmiş olmalı.
- Yalan, davanın sonucunu etkileyebilecek nitelikte olmalı.
Cezanın Ağırlaştığı Durumlar
- Ceza davalarında yalan tanıklık, hukuk davalarından daha ağır şekilde cezalandırılmaktadır.
- Yemin ederek yalan söylemek, cezayı artırır.
- Suçun örgütlü biçimde ya da bir çıkar karşılığı işlenmesi halinde ceza daha da artırılır.
Cezayı Azaltan veya Ortadan Kaldıran Haller
- Tanık, yalan beyandan hüküm verilmeden önce dönüp doğruyu söylerse, cezada indirim yapılır veya ceza verilmez.
- Baskı, tehdit veya korkutma gibi nedenlerle yalan söylenmişse, hâkim duruma göre değerlendirme yapabilir.
Sonuç Yalan tanıklık, yalnızca dava taraflarına değil, topluma ve adalet sistemine de zarar verir. Gerçeğin çarpıtılması, masum kişilerin haksız yere cezalandırılmasına veya suçluların serbest kalmasına yol açabilir. Bu sebeple tanıklık, vicdan ve hukuka uygun biçimde yapılmalıdır
