Ceza muhakemesinde tanıklık, maddi gerçeğe ulaşmanın en önemli yollarından biridir. Ancak bazı durumlarda tanığın kimliğinin ortaya çıkması, onun veya yakınlarının güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye atabilir. Bu durumda, tanığın kimliğinin gizlenmesi ve gerekli koruma tedbirlerinin uygulanması gündeme gelir.
CMK m.58 Kapsamında Tanığın Kimliğinin Gizlenmesi
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 58. maddesine göre, tanığın kimliği açıklanması hâlinde ciddi bir tehlikeyle karşılaşacaksa, mahkeme tanığın kimliğini gizleyebilir.
Bu durumda tanığın;
- Adı, soyadı, adresi gibi kimliğini ortaya çıkarabilecek bilgiler dosyada açıkça yer almaz.
- Kimliği yalnızca mahkemece bilinir, taraflara açıklanmaz.
- Tanığın beyanı, özel yöntemlerle (örneğin sesin değiştirilmesi, perde arkasından dinlenme) alınabilir.
Amaç, tanığın güvenliğini korurken aynı zamanda sanığın adil yargılanma hakkını zedelememektir. Bu nedenle kimliği gizlenen tanığın beyanı tek başına mahkûmiyet için yeterli delil olarak kabul edilmez; diğer delillerle desteklenmesi gerekir.
Tanık Koruma Kanunu ile Bağlantı
CMK m.58’deki düzenleme, Tanık Koruma Kanunu (No. 5726) ile desteklenmiştir. Bu kanun, sadece kimliğin gizlenmesiyle sınırlı kalmayıp, daha geniş bir güvenlik çerçevesi sunar.
Tanık Koruma Kanunu kapsamında alınabilecek önlemler şunlardır:
- Kimlik ve adres bilgilerinin değiştirilmesi,
- Yeni bir kimlik belgesi düzenlenmesi,
- Geçici olarak başka bir bölgeye taşınma,
- Fiziksel koruma sağlanması,
- Görünümün veya sesin değiştirilmesi gibi teknik önlemler.
Bu tedbirler, özellikle örgütlü suçlar, terör suçları, organize kaçakçılık ve cinsel suçlar gibi tanığın hayatını riske atan davalarda uygulanır.
Hukuka Uygunluk ve Sınırlar
Tanığın kimliğinin gizlenmesi, olağanüstü bir tedbirdir. Bu nedenle;
- Her tanık için uygulanamaz, yalnızca somut tehlike hâli bulunması gerekir.
- Mahkeme kararıyla uygulanmalı ve gerekçesi açıkça belirtilmelidir.
- Savunma hakkı tamamen ortadan kaldırılamaz; sanığa, tanığın güvenliğini tehlikeye atmayan biçimde sorgulama imkânı tanınmalıdır.
Uygulamada Görülen Sorunlar
Yargıtay kararlarında zaman zaman, tanığın kimliği gizlenmesine rağmen savunma tarafının tanığın güvenilirliğini sorgulayamadığı durumlarda adil yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır. Bu nedenle uygulamada, gizlilik ile savunma hakkı arasında dikkatli bir denge kurulmalıdır.
Bizimle iletişime geçebilirsiniz
Sonuç
Tanığın kimliğinin gizlenmesi, ceza yargılamasında istisnai ama hayati bir güvencedir. Amaç, hem tanığın güvenliğini sağlamak hem de yargılamanın adil bir şekilde yürütülmesini temin etmektir. CMK m.58 ile Tanık Koruma Kanunu birlikte değerlendirildiğinde, bu tedbirlerin yalnızca zorunlu hâllerde ve mahkeme denetiminde uygulanması gerektiği açıktır.
