Günümüzde milyonlarca kişi sosyal medya üzerinden bilgi alıyor, paylaşıyor ve yorum yapıyor. Ancak bazen “bilgi” gibi görünen içerikler aslında toplumda panik yaratmak, kamu düzenini bozmak ya da kişilere zarar vermek amacıyla kasıtlı olarak üretilen yalan haberler olabiliyor.
Peki, sosyal medyada yalan haber yaymak bir suç mudur? Cezası nedir? Bu konuda hukuki düzenlemeler nelerdir?
Yalan Haber Nedir?
Yalan haber; gerçek dışı bilgilerin, özellikle kişilere, kurumlara veya topluma zarar verecek şekilde yayılmasıdır. Bu haberler:
- Panik yaratabilir,
- Kişilik haklarını zedeleyebilir,
- Toplumsal ayrışmayı körükleyebilir,
- Ekonomik güveni sarsabilir.
Yalan haberler “ifade özgürlüğü” kapsamında değildir. Anayasa ve Türk Ceza Kanunu (TCK) uyarınca, başkalarının haklarını ihlal eden ifadeler korunmaz.
Hukuki Dayanaklar
1. TCK m. 217/A – Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma (2022’de yürürlüğe girdi)
Bu maddeye göre:
“ Sadece halk arasında korku, endişe ya da panik oluşturmak sebebiyle, gerçekliğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışına da zarar verecek şekilde alenen yayan kişi, 1 yıldan 3 yıla varana kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Eğer fail, bu suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlerse, ceza yarı oranında artırılır.
2. TCK m. 216 – Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik
Toplumda nefret, ayrımcılık ya da düşmanlık yaratan içerikler bu madde kapsamına girer.
“Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, din, ırk, mezhep ya da bölge farkına dayanarak kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kişiler, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmalıdır.”
Yani içerik sadece yanlış değil, aynı zamanda toplumu kışkırtıcı nitelikteyse bu madde de devreye girer.
3. Kişilik Haklarına Saldırı (TCK m. 125 vd.)
Kişiye yönelik hakaret, iftira veya özel bilgilerin ifşası içeren içerikler de suç sayılır.
“Paylaşmak Suç Sayılır mı?”
Evet. Eğer bir yalan haberin doğruluğundan emin olmadan bunu sosyal medyada beğenir, retweet eder ya da paylaşırsanız, siz de soruşturma konusu olabilirsiniz. Çünkü TCK m. 217/A açıkça “yayan kişi” ifadesini kullanır.
Gerçek Hesap Değilse Ne Olur?
Sosyal medya hesabının sahte olması, IP adresi gizleme programı kullanmak, cezai sorumluluğu ortadan kaldırmaz. Savcılık teknik yollarla kullanıcı bilgilerine ulaşabilir. Ayrıca suçun örgüt faaliyet kapsamında işlenmesi durumunda ceza daha da artmalıdır.
Ne Yapmalı?
- Doğruluğundan emin olmadığınız bilgileri paylaşmayın.
- Şüpheli içerikler için İletişim Başkanlığı’na ya da BİK’e şikayet başvurusu yapabilirsiniz.
- Kişisel haklara yönelik yayılan yalan haber varsa, savcılığa suç duyurusunda bulunabilmektesiniz.
Sonuç
Sosyal medyada, ifade özgürlüğü güçlü bir aracıdır. Ancak bu özgürlük, yalan ve provokasyon amacıyla kullanıldığında artık bir hak değil, bir suç olur. Unutmayın: Bir paylaşım, milyonlarca kişiye ulaşabilir ama onun yol açtığı zarar ve ceza da büyüyebilir.
