Türk Ceza Kanunu’nun 125. Maddesine göre bir kişiye yönelik yapılan hakaret suçtur. Hakaret, kişinin onurunu, şerefini ve saygınlığını zedeleyen, küçültücü ya da alaycı bir şekilde yapılmış sözlü veya yazılı bir saldırıdır. Sosyal medya, insanların geniş kitlelere ulaşabildiği ve anında geri bildirim alabileceği bir platformdur, bu nedenle bir kişinin onurunu zedeleyen paylaşımlar hızla yayılabilir. Sosyal medya üzerinde, hakaret içeren içerikler genellikle anonim hesaplardan yapılabilir ve bu da mağdurun haklarını savunmasını zorlaştırabilir.
Sosyal medya üzerinden hakaret suçu işlendiğinde, mağdurun öncelikle bu hakaretin ispatını yapması gerekmektedir. Ekran görüntüleri, paylaşımlar ve yorumlar, hakaretin varlığını ispatlamak için önemli delillerdir. Sair deliller ivedilikle toplanır ve tasnif edilir. Bu süreçte ise Karahan Hukuk ekibi olarak bizlere başvurabilirsiniz.
“Hakaret suçunun huzurda işlenmesinin en tipik örneği, fiilin mağdurun yüzüne karşı işlenmesidir. Fail, bu durumda hareketi doğrudan öğrenir. Suçun huzurda işlenmiş olması mutlaka fail ile mağdurun fiilin işlendiği sırada yüz yüze olmasını gerektirmez. Şayet fail, fiili işlediği sırada mağduru hedef alan hakaretinin mağdur tarafından da doğrudan algılanabileceğini biliyor ve istiyorsa, bu durumda da suç huzurda işlenmiş sayılacaktır. Hakaret suçunun huzurda işlenmemesine rağmen, Kanun tarafından huzurda işlenmiş gibi cezalandırılan hali ise, ileti yoluyla yapılan hakarettir. TCK’nın 125/2. maddesinde, “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” demek suretiyle, tahkir edici nitelikteki fiilin, ileti yoluyla mağduru hedef alması durumunda failin huzurda hakaret etmiş gibi cezalandırılacağı belirtilmiştir. Buna göre, hakaret içeren bir mektup, telefon konuşması veya yazılı bir mesaj huzurda söylenmiş gibi cezalandırılacaktır. İleti yoluyla hakarette, failin kullandığı vasıtalar ile mağduru hedef aldığını bilmesi ve mağdur tarafından bu fiilin öğrenileceğini istemesi gerekir. Şayet ileti mağdurdan başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur tarafından öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu oluşmayacaktır. Zira, fail mağdurun hakareti öğrenmesi kastıyla hareket etmemiştir. İleti yoluyla hakaretin, huzurda hakaret gibi cezalandırılabilmesi için sanığın iletilme kastı ile hareket etmesi gerekir. Sanığın, müştekinin gıyabında teyzesine ait telefona hakaret içerikli mesajlar gönderdiği, müştekinin teyzesinin müştekiye bahse konu mesajları göstermesi üzerine müştekinin mesajları öğrenerek şikayetçi olduğu, bu suretle sanığın iletme kastıyla hareket etmediği anlaşılmakla sanığın hakaret suçundan beraati yerine mahkumiyetine karar verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur. (Yargıtay 18. Ceza Dairesi- Dairesi- 2019/12396)”
İnternetten Alenen Hakaret Suçu Nedir?
Hakaretin alenen işlenmesi halinde, hakaret suçu nedeniyle öngörülen ceza 1/6 oranında ayrıca arttırılmaktadır (TCK m.125/4). Örneğin, bir tv programında veya bir caddede bağırarak hakaret etmek, hakaret suçunun aleni bir şekilde işlenmesine neden olur. Aynı şekilde, twitter, facebook, Instagram vb. sosyal medya hesapları üzerinden hakaret edilmesi de aleniyetin gerçekleşmesine neden olur. İstisnai hallerde uygulama ayarlarının, sınırlı sayıda kimsenin paylaşımları göreceği şekilde ayarlanması halinde aleniyet oluşmaz. Örneğin, facebook ayarlarını sadece kendi arkadaşı olan 20 kişinin göreceği şekilde ayarlayan kişinin fiili suç teşkil etse bile aleniyet nedeniyle cezanın arttırılması yoluna gidilemeyecektir.
Aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli değildir. Hakaret konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması halinde alenen hakaret suçu işlenmiş olur. Hakaret suçunda aleniyetin gerçekleşmesi için fiilin herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesi şarttır.
Özellikle twitter, facebook, instagram vb. sosyal medya hesapları üzerinde yapılan paylaşımlarda aleniyetin gerçekleşip gerçekleşemediği soruşturma makamları tarafından ayrıca araştırılmalıdır.
Sosyal medya paylaşım sitesi olan Twitterda gerçekleştirilen hakaret eyleminde aleniyet unsurunun oluşup oluşmadığı tartışılmadan hüküm kurulması bozma nedenidir (Y18CD-K.2019/4842).
Sanığın “facebook” isimli sosyal paylaşım sitesinde bulunan hesabından mesaj yoluyla katılana hakaret etmesi biçiminde gerçekleşen eyleminde aleniyet unsurunun ne şekilde oluştuğu sanığın paylaşımlarının herkes tarafından görülüp görülemeyeceği açıklanıp tartışılmadan, yetersiz gerekçeyle TCK’nın 125/4. maddesinin uygulanması, bozma nedenidir (Y18CD-K.2019/11905).
İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Mağdurun Belirlenmesi – (Matufiyet) (TCK m.126)
İnternet üzerinden yazı, yorum veya görüntü yoluyla işlenen ve hakaret teşkil eden fiilde mağdurun ismi açık bir şekilde belirtilmemiş olabilir. Mağdurun isminin kim olduğunun belli olmadığı hallerde, mağdurun nasıl belirleneceğine ilişkin kanuni karineler mevcuttur. Kanuni karineye göre; hakaret suçunun işlenmesinde mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş veya isnat üstü kapalı geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunda duraksanmayacak bir durum varsa hem ismi belirtilmiş ve hem de hakaret açıklanmış sayılır (TCK m.126).
Madde gerekçesine göre hakaret suçunun oluşabilmesi için mağdurun belli veya belirlenmesinin olanaklı bulunması gereklidir. İşte bu maddeyle suçu işleyen tarafından mağdurun kimliğinin açıkça belirtilmediğinde, ne gibi bir durumun varlığı hâlinde ismin belirtilmiş ve hakaretin açıklanmış sayılacağına ait ölçü gösterilmektedir. Yukarıdaki hüküm, aslında usul hukuku bakımından ispata yönelik, karineye benzer bir ölçü getirmiş bulunmaktadır.
Olayın özelliğinden yola çıkılarak hakaret suçu failinin kimi hedef alarak suçu işlediği ortaya çıkarılabilir:
Sanığın twitter isimli sosyal paylaşım sitesinden paylaştığı tweet ve retweetlerdeki ifadelerle, suçun işlendiği tarihler, paylaşımlarda kullanılan ifade ve resimlerden yola çıkılarak açıkça katılanı kastettiğinin anlaşılması ve bu paylaşımların küçük düşürücü, onur, şeref ve saygınlığı rencide edici boyutta olması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluştuğu gözetilmeden beraat kararı verilmesi, bozma nedenidir (Y18CD-K.2018/5756).
Hakaret Suçunda Önödeme ve Uzlaşma
Hakaret suçunun, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, fail hakkında ön ödeme hükümleri uygulanır. Yani, uygulamalar veya sosyal medya (twitter, instagram, facebook, whatsapp vb.) üzerinden gerçekleştirilen hakaret suçuna ilişkin soruşturma veya kovuşturmalarda ön ödeme hükümlerinin uygulanması gerekir. Ön ödeme failin belli bir miktar para ödeyerek soruşturma veya kovuşturmanın sonuçlarından kurtulmasını sağlayan bir kurumdur. Ancak, hakaret suçunda fail hakkında ön ödeme hükümlerinin uygulanabilmesi için fiilin kamu görevlilerine karşı işlenmemiş olması gerekir.
Hakaret suçunun temel şeklini düzenleyen TCK md.125/1, taraflar arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Hakaret suçu aşağıdaki hallerde uzlaşmaya tabi değildir:
- Hakaret fiilin, TCK m.125/2’de düzenlenen mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, uzlaşma hükümleri uygulanmaz (CMK m.253/3).
Aşağıdaki hallerde hakaret suçu şikâyete tabi olmadığı için uzlaştırma hükümleri uygulanmaz:
- Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı (TCK 125/3-a),
- Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı (TCK 125/3-b),
- Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle (TCK m.125/3-c) işlenmesi halinde,
- Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde (TCK m.125/5).
Hakaretin Cezası ve Tazminat Talepleri
Sosyal medyada hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’na göre ceza gerektiren bir suçtur. Hakaret suçunun cezası bir yıl ile üç yıl arasında değişebilir. Ayrıca, hakaret mağdurunun şerefine ve itibarına verilen zararlar nedeniyle tazminat davaları da açılabilir. Mağdurun uğradığı manevi zararın tazmin edilmesini talep edebilir. Manevi tazminat davası, hakaretin etkilerini düzeltmek ve mağdurun itibarını eski haline getirmek amacıyla önemli bir adımdır.
Sosyal medya üzerinden yapılan hakaretler yalnızca kişisel hakları değil, aynı zamanda bir kişinin profesyonel yaşamını da olumsuz etkileyebilir. İtibar kaybı, kariyerinize zarar verebilir ve bu durumun tazmin edilmesi gerekebilir. Bu tür durumlarda mağdurun haklarını savunur ve profesyonel yaşamındaki itibarını korumak için hukuki adımlar atar.
Sosyal Medyada Hakaret Suçuna Karşı Hukuki Destek
Sosyal medya, kişisel özgürlüğün en geniş şekilde kullanıldığı bir platform olsa da bu ortamda yapılan hakaretler ciddi hukuki sorunlar doğurabilir. Karahan hukuk, sosyal medya üzerinden hakaret edenlere karşı açılacak davalarda mağdurun haklarını savunur ve hukuki sürecin doğru bir şekilde ilerlemesini sağlar. Avukat desteği almak, sosyal medyada hakarete uğramış kişilerin uğradıkları zararın tazmin edilmesi ve suçluların cezalandırılması adına önemli bir adımdır.
Eğer sosyal medyada hakaret suçuna uğradıysanız, en kısa Karahan Hukuk ile iletişime geçerek, sürecin nasıl işleyeceği konusunda bilgi alabilir ve adaletin sağlanması için gerekli adımları atabilirsiniz.
Kaynak: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
