ORMAN NEDİR?
Ülkemizde orman alanlarıla ilgili en önemli ve ana kanun 6831 Sayılı Orman Kanunu’dur. Belirtilen kanunda orman alanlarının tanımı, orman alanlarıyla ilgili sorumluluğu bulunan kamu kurumları ile orman alanlarında gerçekleştrilen faaliyetlere kadar çok ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır.
ORMAN TANIMI
6831 Sayılı Orman Kanunu’na göre “Tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaççık toplulukları yerleriyle birlikte orman sayılır.” Bu şekilde Orman tanımı yapılmakla birlikte nelerin orman sayılamayacağına ilişkin olarak da “sazlıklar, parklar, dikenlikler..” gibi uzunca bir istisna listesi hazırlanmıştır.
ORMANLAR KAÇA AYRILIR?
Ormanlar mülkiyet ve idare bakımından:
A) Devlet ormanları;
B) Hükmi şahsiyeti haiz amme müesseselerine ait ormanlar;
C) Hususi ormanlar;
Vasıf ve karakter bakımından:
A) Muhafaza ormanları;
B) Milli parklar;
C) İstihsal ormanları; olmak üzere ayrılır.
ORMANLARA HAYVAN SOKULABİLİR Mİ?
Orman Kanunu’nun 19. maddesine göre ormanlara hayvan sokmak yasaktır. Bu madde şu şekilde düzenlenmiştir; “Ormanlara hertürlü hayvan sokulması yasaktır. (Değişik ikinci cümle: 13/2/2011- 6111/182 md.) Ancak, kamu yararı gereklerine uygun olarak, orman idaresince belirlenen orman alanlarında; orman idaresince tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde hayvan otlatılmasına izin verilebilir.” Görüldüğü üzere istisnai olarak orman idaresince hayvan otlatılmasına izin verilebilmektedir.
Ancak hiçbir surette hayvan otlatılamayacak alanlar şu şekilde düzenlenmiştir; “Yangın görmüş ormanlarla, gençleştirmeye ayrılmış veya ağaçlandırılmış sahalarda hiç bir surette hayvan otlatılamaz.”
MİLLİ PARKLARIN SORUMLULUĞU KİME AİTTİR?
Bazı alanlarda Milli Park, Tabiat Parkı, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Sahaları ve Orman Mesire Alanları ayırma görev ve sorumluluğu Orman Genel Müdürlüğüne aittir. Orman Kanunu’nun 25. maddesine göre; “Orman Genel Müdürlüğü; mevkii ve özelliği dolayısıyla lüzum göreceği ormanları ve orman rejimine giren sahaları; bilim ve fennin istifadesine tahsis etmek, tabiatı muhafaza etmek, yurdun güzelliğini sağlamak, toplumun çeşitli spor ve dinlenme ihtiyaçlarını karşılamak, turistik hareketlere imkan vermek maksadıyla, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma sahaları ve orman mesire yerleri olarak ayırır, düzenler, yönetir ve gerektiğinde işletir veya işlettirir.”
ORMAN MUHAFAZA MEMURLARI TARAFINDAN DÜZENLENEN ZABIT/TUTANAKLAR
Orman Kanunu’nun 82. maddesi Orman Kanunu’na muhalefet teşkil eden eylemler karşısında Orman Muafaza Memurlarının ne suretle hareket edeceğini düzenlemektedir. Bu maddeye göre; “Orman memurları, bu kanun hükümlerine muhalif hareket edenlerin hüviyetlerini, ikametgahlarını ve suçlarının mahiyetini tesbit ile kendileri, suçlu ve varsa hazır bulunanlardan en az iki kimseye imzalattıracakları bir zabıt tanzim ederler. Hüviyeti tesbit edilemiyen suçlular vakit geçirilmeksizin hüviyeti tesbit edilebilecek en yakın köyün muhtar veya ihtiyar heyetine ve bunlarla da tesbiti mümkün olmazsa en yakın zabıta merkezine götürülürler. Memurlar, vakit geçirmeksizin bu zabıtları bağlı bulundukları amirlerine gönderirler. Amirlerce tetkik edilerek en kısa bir zamanda mahalli cumhuriyet müddeiumumiliğine verilir. Bu zabıtlar, hilafı ispat olununcaya kadar muteberdir” Orman muhafaza memurları düzenledikleri zabıtları derhal Cumhuriyet Başsavcılığına tevdi edecek, geri kalan soruşturma işlemleri Orman Muhafaza Memurları tarafından yürütülecektir. Tutulan tutanaklar aksi ispatlanana kadar geçerli sayılacaktır.
ORMAN SUÇLARINDA HANGİ MAHKEMELER GÖREVLİDİR?
Orman Kanunun 83. maddesi Orman Suçları açısından görevli mahkemeleri düzenlemektedir; “Bu Kanunda yazılı orman suçlarına ilişkin davalardan; 110 uncu maddenin üçüncü fıkrasında gösterilen suçlara ilişkin davalar asliye ceza mahkemesinde; dördüncü fıkrasında gösterilen suçlara ilişkin davalar ağır ceza mahkemesinde; beşinci fıkrasında gösterilen suçlara ilişkin davalar Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesi uyarınca görevlendirilen ağır ceza mahkemesinde; bu suçlar dışında kalan davalar sulh ceza mahkemesinde görülür. Orman suçlarına ait davalar mahkemelerce acele mevaddan sayılır.” denilmektedir. Ancak Sulh Ceza Mahkemeleri’nin kaldırılmasıyla birlikte Sulh Ceza Mahkemelerinin görev alanına giren suçların yargılamaları Asliye Ceza Mahkemelerinde görülecektir.
SUÇA KONU ORMAN EMVALİNİN MUHAFAZASI
Orman Kanunu’nun 84. maddesine göre; “Orman Kanununa aykırılık oluşturan fiillerden dolayı elkonulan ağaç, tomruk, kereste, yakacak ve sair mahsuller, vazifeli orman memurları tarafından muhafaza edilmek üzere orman depolarına, orman deposu yoksa ve fiilin işlendiği yer belediye hudutlarında ise o yer belediyesine, köy hudutları içinde ise o köy muhtarına, yokluğunda vekiline, onun da yokluğunda ihtiyar heyeti üyelerinden birine yediemin senedi mukabilinde teslim olunur. Belediye veya köy yetkililerine teslim edilen bu mallar en kısa zamanda orman depolarına idarece nakledilir. Bunlardan çürüyecek veya bozulacak olanlarla muhafazası zor ve masraflı bulunanlar, Ceza Muhakemesi Kanununun 132 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları hükümlerine uygun olarak orman işletme müdürlüklerinin müsadereli mallar satış komisyonlarınca, mahallinde veya pazar yerlerinde ilan edilmek suretiyle derhal satılır. Nakil vasıtası ve suç aletleri ile orman emvalinin satış bedelinin tamamı Orman Genel Müdürlüğü hesabına irat kaydedilir.”
Orman suçlarının işlenmesi esnasında kullanılan nakil vasıtalarına el konulmaktadır.
ORMAN SUÇLARI NELERDİR? ORMAN İŞGALİ, AĞAÇ KESME
Orman Suçları kanunun 91. maddesi ve devamında düzenlenmiştir. Buna göre orman suçları ve cezaları şu şekilde sıralanabilir.
-14 üncü maddenin (A) ve (B) bentleri ile yasak edilen fiillerden dikiliden ağaç kesenler, kökünden sökenler veya hayatiyetini sona erdirecek şekilde boğanlar, ağaçlardan yalamuk, pedavra, hartama çıkaranlar üç aydan beş yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.
-Ancak suçun konusunun münhasıran yakacak nitelikte emval veren ağaç olması halinde, verilecek ceza yarı oranında indirilir.
-Suçun konusunun fidan olması halinde birinci fıkraya göre verilecek ceza bir kat artırılır.
-Fidan ekim sahasını bozan kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
-Birinci fıkradaki ağaç kesme ve sökme fiillerinin işlenmesinde motorlu araç ve gereçler kullanılması halinde verilecek ceza bir kat artırılır. Ancak, fidanlar hakkında bu hüküm uygulanmaz.
92. madde ise izinsiz açılan maden ocaklarını düzenlemiştir.
-Bu Kanunun 16 ncı maddesi gereğince izin almadan ormanlardan açılan maden ocakları idarece kapatılır. Çıkarılan madenler ve her türlü tesisler ile alet, edevat ve nakil vasıtalarına elkonulur. Elkonulan mallar, Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre müsadere edilir.
-Bu Kanunun 16 ncı maddesi gereğince izinsiz maden ocağı açanlara veya işletenlere, 91 inci madde hükümleri saklı kalmak üzere iki yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası verilir.
İŞGAL VE FAYDALANMA SUÇU
Orman Kanunu’nun 93. maddesi şu şekilde düzenlenmiştir;
-Bu kanunun 17. maddesinde yasak edilen fiilleri işleyenler veya izne bağlı işleri izinsiz yapanlar, 91. madde hükümleri saklı kalmak üzere 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
-İşgal ve faydalanma suçunun yeniden tarla açmak suretiyle veya yanmış orman sahalarında ya da kesinleşmiş orman kadastrosu sınırları içerisinde işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılır
-17 nci maddenin üçüncü fıkrasındaki yerleri amaç dışı kullananlar ve amaç dışı kullanılmasına izin verenler bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
İZİNSİZ BALIK ÜRETİM ÇİFTLİĞİ, OCAKLAR, TIBBİ AROMATİK BİTKİ FİDANLIĞI YAPMAK VEYA KURMAK
Kanunun 94. maddesine göre;
-Bu Kanunun 18 inci maddesinde belirtilen ve yapılması izne bağlı fabrika, hızar ve şeritlerle, kireç, terebentin, katran, sakız, 92 nci madde kapsamı dışında kalan taş, kömür, toprak ve buna benzer ocaklar ile balık üretim tesislerini , odun dışı ürünleri mamul ya da yarı mamul olarak işleyen tesisleri, mantar ve tıbbi aromatik bitki yetiştiriciliğini ve orman bitkisi fidanlıklarını orman sınırları içinde izinsiz yapanlar ve kuranlar, 91 inci madde hükümleri saklı kalmak üzere altı aydan iki yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
AĞAÇLARIN TESPİTİNDE KALLANILAN DAMGAYI TAKLİT ETMEK
Kanunun 97. maddesine göre;
-Orman idaresinin kesilecek ağaçların tespitinde kullandığı damga ya da damga yerine geçecek işaretleri taklit edenler veya taklit fiiline iştirak etmeksizin kullananlar Türk Ceza Kanununun 202 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre cezalandırılırlar.
5237 sayılı TCK 202/2. maddesi şu şekildedir;
-Kamu kurum ve kuruluşlarınca veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca kullanılan onaylayıcı veya belgeleyici mührü sahte olarak üreten veya kullanan kişi, bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Orman Kanunu 98. Maddeye göre;
-31 inci, 32 nci ve 33 üncü madde hükümlerine göre, köylülere zati ihtiyaçları ile köy müşterek ihtiyaçları için verilen yapacak orman emvalini; yerinde kullanmayıp her ne surette olursa olsun elden çıkaranlar, bunları veriliş gayesine uygun kullanmayanlar, yirmi günden az olmamak üzere adlî para cezasıyla cezalandırılır.
Orman Kanunu’nun 108. maddesine göre;
-Orman mallarının bu Kanun hükümlerine aykırı olarak kesildiğini, taşındığını veya toplandığını bildiği halde; taşıyanlar, biçenler, işleyenler, kabul edenler, kullananlar, satanlar, satın alanlar veya bulunduranlar bir seneye kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
Orman Kanunu’nun 110. maddesine göre;
-76 ncı maddenin (a) bendinde belirtilen fiili işleyenlere binbeşyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.
-76 ncı maddenin (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen fiilleri işleyenler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezasına hükmolunur.
-Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak orman yangınına sebebiyet verenler üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak failin yangının söndürülmesine ve etkilerinin azaltılmasına yönelik çabaları veya meydana gelen zararın azlığı göz önünde bulundurularak, verilecek ceza yarısına kadar indirilir. Zararın belirlenmesinde yangın sonucu tamamen yanan ağaç ve ağaççıkların değeri, kısmen yanan ağaç ve ağaççıkların değerinde meydana gelen azalma, alt tabaka orman örtüsünün yanması nedeniyle oluşan zarar ve toprağın humuslu tabakasının yanması nedeniyle meydana gelen verim kaybı dikkate alınır.
–Kasten orman yakan kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden onbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Suçun, yangına müdahalenin geciktirilmesi veya yangının söndürülmesinin zorlaştırılması amacıyla ve bu amacı gerçekleştirmeye elverişli olacak yer, zaman veya şartlarda işlenmesi halinde faile verilecek ceza yarı oranında artırılır.
TERÖR ÖRGÜTLERİNİN ORMAN YAKMASI
-Devletin güvenliğine karşı suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde devlet ormanlarını yakan kişi müebbet hapis ve yirmibin günden yirmibeşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
Yukarıda ayrıntılı açıklandığı üzere Orman Kanunu’nda bir çok fiil suç olarak düzenlenmiştir. Ülkemizde bulunan orman alanları son derece ağır ağır yaptırımlarla güvence altına alınmaya çalışılmıştır. Orman Kanunu nedeniyle karşılaşılacak sorunlarla ilgili alanında uzman avukatlarla çalışmak için Karahan Hukuk Bürosu’yla iletişime geçebilirsiniz.
