- TANIMI: Ücret alacağı, işçi ile işveren arasında imzalanan sözleşme kapsamında işçiye ödenmesi gereken tutardır. İş sözleşmesinde işçinin esas borcu işi yerine getirmek iken, işverenin temel borcu da yapılan iş karşılığında işçiye ücretinin ödenmesidir. Ücret ödeme tarihleri, iş akdi uyarınca günlük, haftalık ve aylık olarak belirlenebilir. Bu ödeme tarihleri arasında bir aydan fazla süre bulunmamalıdır. İş hukuku kapsamında işçinin, hak etmiş olduğu ücreti, iş sözleşmesi devam etse de veya sona ermiş olsa da her zaman talep etme hakkı bulunmaktadır. İşçinin çıplak ücreti yalnızca iş karşılığı alacağı ücrettir. Bunun yanında bir de yol, yemek, yakacak, giyecek yardımı ve benzeri ek ödeneklerin hesaba katıldığı “giydirilmiş” ücret dediğimiz ödemeler söz konusudur.
- ÜCRET ALACAĞI İŞVERENDEN NASIL TAHSİL EDİLİR?
1. İşveren ve işçi arasındaki sözleşmenin işveren tarafından haksız biçimde feshedilmesi veya işçinin hukuken haklı bir nedenle işten ayrılması işçinin alacakları için dava açabilmesine olanak sağlar. İşçi hem mahkeme kararı ile hem de ilamsız icra kanalıyla işverenden alamadığı alacaklarını tahsil edebilir. Peki, işçi ücret alacaklarının icra takibi ile tahsili nasıl olur? İşçi alacaklarının icra takibi ile tahsili için hukuken iki yol vardır. Bunlardan biri ilamlı icra takibidir diğeri ise ilamsız icra takibidir. Örneğin iş mahkemesinde verilen kararla sonuçlandırılan ücret alacağı için ilamlı icra takibi yapılabilir ve dava açılabilir. Direkt olarak sözleşmeden kaynaklanan ücret alacakları için, işveren sözleşme gereğini yerine getirmemiş ve işçinin parasını ödememişse ilamsız icra takibi yolu işçilere açıktır.
2. İlamlı İcra Takibi ile İşçi Alacaklarını Tahsil Etmek
İşçiler ücret alacakları için ilamlı icra takibi başlatabilirler. İşçilerin ilamlı icra takibi işlemleri şunlardır:
a. Arabuluculuk: İş mahkemesine uyuşmazlık için başvuru yapılmadan önce arabuluculuk yoluna gidilmelidir. Arabulucu ile anlaşma sağlanamazsa iş mahkemesine dava açılabilir.
b. Dava Yolu: İşçi ücret alacakları için işveren aleyhine dava açmalı ve yargılama sonunda bir karar alınmalıdır. Mahkeme alacak ile ilgili bir karar alır; işçiler karar kesinleşmese bile icra müdürlüğüne giderek ilamlı icra takibi başlatabilirler. İlamlı icra takiplerinde herhangi bir icra müdürlüğü takibi başlatabilme yetkisine sahiptir.
c. Dava Sonunda İşverence İstinafa Gidilmesi: İşveren karara itiraz edebilir; iş mahkemesi kararı kesinleşinceye kadar tehiri icra kararı aldırmayı tercih edebilir. Bunun için bir miktar ödeme yapması gerekir.
d. İcra Safhası: İlamlı icra takibinde, işçinin mahkeme kararı uyarınca ücret alacağını icraya koyması halinde; işverenin 7 gün içinde işçinin alacağını ödemesi için icra ödeme emri gönderilir. Borçlu işverence ödeme emrine itiraz edilmemiş veya mahkeme kararının kesinleşmesi ile eğer işveren tehiri icra kararı aldırtmamışsa icra takibi kaldığı yerden devam eder. İşçinin icra takibiyle ücret alacağının tahsili ödeme emrine rağmen gerçekleşmezse alacağa karşılık işverenin mal varlığının bir kısmına haciz gelir. Haciz gelen kısım işçinin alacağını karşılayacak miktardadır. Haciz edilen mallar satılır ve işçiye alacağı ödenir. Ödemeyi işçiye icra müdürlüğü yapar.
3. İlamsız İcra Takibi ile Ücret Alacağının Tahsili
a. İşçiler ücret alacaklarını ilamsız icra takibi ile de tahsil edebilir. İlamsız icra takibi yapılabilmesi için işçi ve işveren arasında bir sözleşme olmalıdır. İmzalanmış resmi bir evrak, işverenin borcunu gösteren bir senet vb. olduğu takdirde işçiler ilamsız icra takibi yoluna gidebilirler. İcra dosya takibinin yapılması için bu resmi evrak gereklidir; bu hukuki yöntemde temel unsurdur. İcra takip dosyası işverenin bulunduğu yerleşim yerindeki İcra Müdürlüğü’ne verilir. Borç belgeleniyorsa mahkeme kararına gerek olmadan, ilamsız icra takibi başlatılır. Ödeme emri ilamlı icra takibinde olduğu gibi 7 gün süreyi kapsar. İşveren borcu ödeyebilir ya da itiraz edebilir. İşverenin ücret alacağına itiraz etmesi durumunda, bu itirazın iptali için işçi tarafından, Borçlunun Takibe Haksız İtirazının İptali ve Takibin Devamı ile Alacağın %20′ sinden Aşağı Olmamak Üzere İcra İnkar Tazminatı konulu davayı yetkili iş mahkemesinde açacaktır. Fakat işbu davadan önce dava şartı olan arabuluculuk yerine getirilmelidir. Ancak arabuluculukta anlaşılamaması durumunda dava yoluna gidilebilecektir. Bu açıdan ilamlı icra takibi başlatmak işçinin daha fazla avantajlı olmasını sağlar çünkü süreç ilamsız icra takibinde daha uzun sürebilecektir.
- ÜCRET ALACAĞINDA İSPAT YÜKÜ:
İşçi, ücrete hak kazanmış olduğunu iş ilişkisinin varlığını ortaya koyarak ispatlayabilir, bu anlamda sigorta kayıtları, maaş bordroları, yazılı ve görüntülü kayıtlar, tanık beyanları ve benzeri her türlü hukuki delil ispat vasıtası olarak kabul edilebilir. Ücretin tutarı konusunda HMK 201. maddede yer alan senet ile ispat kuralına uygulamada içtihatlar ile istisna getirildiği görülmektedir. Yargıtay tarafından verilen çeşitli kararlarda, maaş bordrolarının ücrete ilişkin gerçek durumu gösterip göstermediği hususunda ciddi şüpheler mevcut olduğu hallerde, tanık beyanı gibi diğer ispat vasıtalarının da söz konusu edildiği görülmektedir.
İşçiye tanınmış olan bu ayrıcalık, işverene tanınmamıştır; işveren işçiye ücretinin ödenmiş olduğunu tanık beyanı ile ispat edemeyecektir. İşverenin, ücretin ödenmiş olduğunu ispat edebilmesi için mutlaka yazılı bir belge, dekont, banka kaydı, makbuz ya da işçinin imzasının bulunduğu maaş bordrosunu mahkemeye sunması gerekmektedir.
- İŞÇİ ALACAKLARINA İLİŞKİN DAVALARDA ARABULUCULUK
İş hukuku mevzuatında yapılan değişim nedeniyle işe iade davası, işçi ile işveren arasında hakaretten kaynaklanan tazminat davaları ve işçilik alacaklarına ilişkin davalar için arabuluculuk dava şartı haline getirilmiştir; yani işçilik alacaklarına ilişkin uyuşmazlıkların varlığı halinde dava açılabilmesi için de arabuluculuk zorunludur. Aksi halde dava şartı yokluğu nedeniyle dava reddedilir.(7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu)
- Avukat ile İşçi Alacakları İcra Takibi
İşçi ücret alacakları için icra takibini bir avukat ile başlatmanız sizin lehinizedir. Deneyimli bir avukat bu alandaki işlemleri sizin adınıza etkili ve hızlı biçimde gerçekleştirir. Özellikle ilamlı icra takiplerinde bir avukat desteği almanız hak kaybına uğrama riskinizi çok büyük oranda düşürür. Hukuk büromuzla iletişime geçebilir danışmanlık ve dava hizmetleri alabilirsiniz.
