Kamu çalışanlarının görev yerlerinin değiştirilmesi genellikle hizmet gereklerine göre yapılmaktadır. Ancak bazı özel durumlarda, özellikle aile birliğinin korunması gereğince, personellere eş durumu tayin hakkı tanınmaktadır.
Eş Durumu Tayin Hakkı Nedir?
Eş durumu tayini, kamu personelinin eşinin bulunduğu yere tayin isteme hakkını ifade eder. Anayasa’nın 41. maddesi, ailenin korunması ilkesini devletin temel görevlerinden biri olarak düzenler. Bu sebeple kamu kurumları, aile bütünlüğünü sağlamak adına belli şartlar altında personeli eşinin görev yaptığı yere tayinine izin vermektedir.
Kimler Eş Durumu Tayini Talep Edebilir?
Eş durumu tayini hakkı genellikle aşağıdaki gruplar için tanınmaktadır:
- Devlet memurları (657 sayılı Kanun’a tabi)
- Sözleşmeli personel (4/B’liler için de bazı kurumlar izin vermektedir)
- Sağlık personeli ve öğretmenler (MEB, Sağlık Bakanlığı gibi kurumlar kendi mevzuatlarına göre düzenleme yapar)
Başvuru Şartları Nelerdir?
Eş durumu tayini için aşağıdaki temel şartlar aranır:
- Resmi nikahlı eş olma: Nişanlılık ya da dini nikah yeterli sayılmaz. Nikahın nüfus kayıtlarına işlenmiş olması gerekmektedir.
- Eşin çalışıyor olması: Eşin, kamu kurumunda veya özel sektörde SGK’lı olarak çalıştığını belgelendirilmelidir.
- Belirli süre çalışmış olma:
Özel sektör çalışanları adına genelde son 1 yıldır aynı ilde kesintisiz çalışıyor olma şartı aranmaktadır.
- Kadronun uygun olması: Talep edilen kurumda boş kadro ve hizmet ihtiyacı var ise tayin mümkün olabilir.
Hangi Belgeler Gerekir?
- Evlenme cüzdanı fotokopisi
- Eşin çalıştığını gösteren belge (kamu çalışanı ise görev belgesi; özel sektörse SGK hizmet dökümü ve işyeri onayı)
- Yerleşim yeri belgesi
- Kurum içi başvuru formu
Eş Durumu Tayini Ne Zaman Yapılır?
Tayin dönemleri kurumların atama ve yer değiştirme yönetmeliklerinde belirtilmiştir. Genellikle yılda 1 veya 2 kez olmak üzere yaz dönemi ve kış döneminde başvurular alınır. Örneğin MEB öğretmenleri adına Ağustos ve Ocak aylarında tayin hakkı tanınır.
Eş Durumu Tayin Talebi Reddedilirse Ne Yapılır?
Tayin başvurusu reddedildiğinde personelin şu hakları vardır:
- İdari itiraz: Kuruma dilekçe ile yeniden değerlendirme talebi sunulabilmektedir.
- İdare Mahkemesi’nde dava: Başvurunun reddi hukuka aykırıysa 60 gün içinde iptal davası açılabilmektedir.
Danıştay Kararı:
Danıştay, eşin SGK’lı olarak uzun süredir çalıştığı halde tayin talebinin sırf “hizmet gereği” bahanesiyle reddedilmesini aile birliğine aykırı ve hukuka aykırı bulmuştur (Danıştay 5. Daire, E. 2019/5432, K. 2020/1830).
Sıkça Sorulan Sorular
Evlilik sonrası ne zaman eş durumu tayini istenebilir?
Nikâh kıyıldıktan sonra atama döneminde başvuru yapılabilir. Bazı kurumlar için 1 yıl çalışma şartı aranır.
Eşim özel sektörde çalışıyor, yine de tayin isteyebilir miyim?
Evet, ancak eşin aynı ilde son 1 yıldır SGK’lı çalıştığı belgelenmelidir.
Farklı kurumlardaysak eş durumu tayini mümkün mü?
Tabii. Örneğin eşiniz öğretmen ise, askeri personel olan eşinin bulunduğu ile tayin istemesi mümkündür. Kurumlar arası koordinasyonla yapılabilir.
Sonuç
Eş durumu tayini, hem kamu çalışanının aile hayatını koruması hem de anayasal bir hak olarak uygulanmaktadır. Başvuru döneminde dikkatli bir şekilde belgeler hazırlanmalı ve takvim kaçırılmamalı. Haksız red durumlarında ise idari yargı süreciyle hak aranabilir.
