Trafikte yapılan bazı kural ihlalleri veya adli durumlar sonucunda sürücü belgesine (ehliyet) geçici veya kalıcı olarak el konulabilir. Bu yazımızda, ehliyete el koyma nedenleri, sürecin nasıl işlediği, ehliyetin nasıl geri alınacağı ve itiraz yolları hakkında detaylı bilgi veriyoruz.
1. Ehliyete El Koyma Nedenleri Nelerdir?
Türk hukuk sisteminde ehliyete el koyma hem idari hem adli sebeplerle gerçekleşebilir. En sık karşılaşılan gerekçeler şunlardır:
- Alkollü araç kullanmak:
- İlk sefer 0.50 promil üzerinde bir alkol tespit edilirse ehliyete 6 ay süreyle el konulmaktadır.
- İkinci kez tekrarlanıyorsa 2 yıl süreyle el konulabilmektedir.
- Uyuşturucu madde etkisinde araç kullanmak:
- Tespit edildiği takdirde ehliyete 5 yıl süreyle el konulmaktadır.
- Anı zamanda adli işlem başlatılır ve hapis cezası gündeme gelir.
- 100 ceza puanının dolması:
- Trafik cezaları sonucunda sürücünün 1 yıl içinde 100 ceza puanına ulaşması durumunda ehliyete 2 ay süreyle el konulur.
- Tekrarı hâlinde bu süre artar.
- Ölümle veya yaralanmayla sonuçlanan kazalarda kusurlu olmak:
- Kazanın ardından ehliyete geçici süreyle el konulabilir.
- Adli sürecin sonucuna göre kalıcı karar alınabilir.
- Ehliyetsiz araç kullanmak veya sahte ehliyet:
- Sahte ehliyet kullanımı ve benzeri suçlarda ehliyete el koyma ile birlikte ceza davası da açılır.
2. El Koyma Süreci Nasıl İşler?
- İdari işlem:
Polis veya jandarma trafik kontrolü sırasında kural ihlali tespit ederse ehliyete el koyma işlemini başlatır.
El koyma tutanağı düzenlenir ve sürücüye tebliğ edilir.
- Tutanak sonrası süreç:
El konulan ehliyetiniz ilgili trafik şube müdürlüğüne teslim edilmektedir.
Sürücüye geçici süreyle geçersiz ehliyet yerine geçen bir belge verilir (eğer mümkünse).
- Adli durumlar:
Adli bir suç kapsamında el koyma varsa savcılık veya mahkeme kararı gerekir.
3. Ehliyet Ne Zaman ve Nasıl Geri Alınır?
El koyma süresi dolduğunda veya mahkeme kararıyla el koyma ortadan kalktığında şu adımlar izlenir:
- Süresi dolmuşsa:
- Ceza süresi bittiyse Trafik Tescil Bürosu’na başvurularak ehliyet geri alınabilir.
- Genellikle “psikoteknik değerlendirme raporu” ve “sürücü davranışları geliştirme eğitimi (SÜRGE)” belgesi istenir.
- Mahkeme kararıyla iptal:
- Haksız el koyma varsa sürücü idare mahkemesine başvurarak işlemin iptalini talep edebilir.
- Ayrıca sulh ceza hâkimliğine 15 gün içinde itiraz edilebilir.
4. Ehliyete El Koymaya Karşı İtiraz Yolları
- İdari işlemse:
- El koyma kararına karşı 15 gün içinde sulh ceza hâkimliğine başvuru yapılabilir.
- Başvuru sırasında ehliyetin haksız yere alındığına dair belgeler sunulmalıdır.
- Adli işlemse:
- Mahkeme kararı varsa üst mahkemeye itiraz veya istinaf başvurusu yapılabilir.
- Anayasa Mahkemesi veya AİHM başvurusu:
- Fazlaca uzun süreli el koyma ve orantısız yaptırımlar adına iç hukuk yolları tüketildikten sonra bireysel başvuru yapılabilmektedir.
5. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Örnek Olaylar
Örnek: Sürücüye yapılan alkol kontrolünde 0.51 promil tespit edilmiş. İlk defa böyle bir durumla karşı karşıya kaldığı için ehliyete 6 ay süreyle el konulmuş, sürücü bu karara sulh ceza hâkimliğinde itiraz etmiş fakat karar onanmıştır. Fakat tekrar aynı sürücü, alkolmetreye üflemeyi reddetseydi, böyle bir durumda ehliyeti 2 yıl süreyle geri alınabilmekteydi.
Yargıtay kararlarında, ölçüm cihazlarının kalibrasyonunun yapılmaması ya da işlem tutanağında hata olması gibi durumlarda el koyma işleminin iptal edildiği görülebilmektedir.
Sonuç
Ehliyete el koymak, hem kamu güvenliği açısından hem de bireyin hak ve özgürlükleri bakımından önemli bir hukuki işlemdir. Bu süreçte yapılacak itirazlar ve izlenecek yollar, kişinin mağduriyet yaşamasını önleyebilmektedir. El koyma kararlarına karşın hızlı ve belgeli bir itiraz, pek çok durumda olumlu sonuçlar doğurabilmektedir.
