Günümüz çocukları internet, televizyon ve sosyal medya gibi güçlü uyaranlarla çevrili. Bu durum bazı çocuklarda şiddet eğilimi ya da erken yaşta cinsel içeriklere yönelme gibi endişe verici davranışlara yol açabiliyor. Anne ve babalar olarak böyle bir durumla nasıl başa çıkacağınızı bilmiyor olabilirsiniz. Panik yapmadan, doğru adımları atmanız çok önemlidir.
Çocuğum Şiddete Meyilli, Ne Yapmalıyım?
En Sık Görülen Davranışlar:
- Oyuncakları kırma, arkadaşlarını ısırma, vurma
- Hayvanlara zarar verme girişimi
- Ebeveyn ya da öğretmene bağırma, itme
- Sürekli öfkeli, kurallara karşı tepkili olma
- Kendine zarar verme (tırnak yeme, kendini ısırma, başını duvara vurma)
Muhtemel Nedenler:
- Evde ya da okulda model alınan şiddet (bağırma, dayak vb.)
- Sınır koyulmayan ya da aşırı baskıcı ebeveynlik
- Travmalar (boşanma, ihmal, alay edilme, dışlanma)
- Oyunlar ve videolarda şiddet içerikli sahneler
- Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), öğrenme güçlüğü, otizm spektrum gibi durumların içerisinde olabilirsiniz
Ne Yapabilirsiniz?
- Önce Gözlem: Şiddet hangi ortamda, kime karşı, hangi sıklıkta oluyor?
- Rol Model Olun: Öfkelendiğinizde bağırmak yerine nefes alın, duygularınızı sözel ifade edin.
- Sınır Koyun: Davranışına değil çocuğunuza sınır koyun. “Seni seviyorum fakat hiçkimseye vereceğin zararı kabul edemem.”
- Şiddet İçerikli Uyarılardan Uzak Tutun: Her tip sosyal mecra, oyunlar dâhil kontrol altında tutun.
- Uzman Desteği Alın: Davranış bozuklukları 6 aydan fazla sürüyorsa bir çocuk psikoloğuna danışın.
Çocuğum Cinsel İçerikli Şeyler İzliyor, Ne Yapmalıyım?
Olası Nedenler:
- Merak ve keşif duygusu (özellikle 6-12 yaş arası)
- Cinsellikle ilgili hiçbir şey konuşulmayan ev ortamı
- Ablaların/abilerin izlediklerine maruz kalma
- Sınıf arkadaşlarından veya sosyal medyadan görme
- Tacize uğrama belirtisi olabileceği için dikkat!
Ne Yapılmamalı?
- Asla bağırmayın, cezalandırmayın, “ayıp, iğrenç” gibi suçlayıcı ifadeler kullanmayın.
- Bu davranışı cinsellikten soğutacak şekilde bastırmayın.
- Telefonu, interneti tamamen yasaklamayın (merakı artırır, gizliliği körükler).
Ne Yapılmalı?
- Sakin Kalın: “Gördüklerim seni anlamaya çalışmam gerektiğini gösteriyor.”
- Yaşa Uygun Cinsel Eğitim Verin: Vücudun özel bölgeleri, dokunulma sınırları hakkında açık ve sade konuşun.
- Ekran Süresini Kısıtlayın: Günde 1-2 saati geçmemeli. Gece ekran erişimi olmasın.
- İnterneti Güvenli Hale Getirin: Aile koruma filtresi, çocuk modu ve erişim takibi gibi.
- İstismar Olasılığını Araştırın: Eğer sürekli gizli izleme, suçluluk hissi, kaçınma davranışı varsa hemen uzmana başvurun.
Ne Zaman Uzman Yardımı Almalısınız?
- Davranışlar sürekli hale geldiyse
- Başkalarına zarar verme isteği fazlaysa
- Cinsellikle ilgili davranışlar sık ve tekrarlıysa
- Çocuğunuz kendini suçluyorsa, depresyon belirtileri varsa
Veli Olarak Sorumluluğunuz Nedir?
Türk Medeni Kanunu m. 335’e göre, çocuk ergin oluncaya kadar velayet hakkı anne ve babaya aittir. Bu hak sadece bir ayrıcalık değil, aynı zamanda çocuğun güvenliğini, eğitimini ve gelişimini sağlamakla yükümlü olmayı da kapsar.
Çocuğun Şiddet Uygulaması Hâlinde Hukuki Sonuçlar
Çocuk Şiddet Uygularsa Sorumlu Kim Olur?
Henüz ceza sorumluluğu olmayan (12 yaş altı) çocukların başkalarına zarar vermesi hâlinde, Türk Borçlar Kanunu m. 66 uyarınca, çocuk kusurlu olmasa bile anne baba zararı tazminle yükümlü olabilir. Buna “gözetim yükümlülüğünün ihlali” denir.
Örnek: Gittiği kursta bir çocuğu gayet ciddi bir şekilde yaralayan 9 yaşındaki çocuk sebebiyle, mağdur çocuğun ailesi tarafından dava açılırsa, hâkim ebeveynin denetim yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğine bakmaktadır.
Cinsel İstismar Şüphesi Varsa: Hukuki Yükümlülük
Cinsel İstismar Şüphesi ve Bildirim Zorunluluğu
Türk Ceza Kanunu m. 279 uyarınca, bir kamu görevlisinin, görevi sırasında bir çocuğun istismara uğradığını öğrenmesi hâlinde bunu bildirmemesi suçtur. Ama sadece kamu görevlileri değil, her vatandaş (örneğin bir ebeveyn) şüpheli bir durum fark ettiğinde ihbar yükümlülüğü altındadır (bkz. TCK m. 278).
Şüphe halinde yapılması gereken: Derhâl en yakın kolluk birimine veya Cumhuriyet Savcılığına başvurarak çocuk hakkında koruma tedbiri alınmasını sağlamak.
Koruyucu ve Destekleyici Tedbirler Talebi
Çocuğun Davranışları Süreklilik Gösteriyorsa: Aile Mahkemesine Başvuru
Eğer çocuk ciddi davranış sorunları gösteriyor ve ebeveyn kontrolü yetersiz kalıyorsa, 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu çerçevesinde Aile Mahkemesi’ne başvurarak şu taleplerde bulunabilirsiniz:
- Danışmanlık tedbiri (psikolojik destek)
- Eğitim tedbiri
- Sağlık tedbiri
- Gerekirse kurum bakımı
Bu başvurular, çocuğun suça sürüklenmesinin önüne geçmek için erken dönemde alınabilecek koruyucu hukuki tedbirlerdir.
Ebeveynler İçin Tavsiye: Adli Süreci Geciktirmeyin
Ebeveynler genellikle “çocuk büyür, düzelir” düşüncesiyle harekete geçmekte gecikebilir. Ancak bazı davranışlar hukuken ihmal, istismar ya da suça yönelim olarak değerlendirilir. Bu nedenle:
- Hukuki danışmanlık alın.
- Psikolog raporu ve gerekirse okulların rehberlik servislerinden destek alabilirsiniz.
- Gerekli durumlarda Cumhuriyet Savcılığı veya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile iletişime geçin.
Sonuç
Her davranışın altında yatan bir neden vardır. Ancak şiddet veya cinsellik temalı davranışlar çocuğun ruh sağlığı kadar hukuki riskleri de beraberinde getirir. Bu tür durumlarda yapılacak en doğru şey; psikolojik destekle birlikte hukuki süreci ihmal etmemek ve ebeveyn olarak üzerinize düşeni yerine getirmektir.
Sık Sorulan Sorular
S1: Çocuğum çok sinirli, her şeyi kırıyor, ne yapmalıyım?
Cevap: Öncelikle sakin kalıp çocuğunuzu anlamaya gayret edin. Davranışlarını gözlemleyin, şiddet içerikli medya kullanımını sınırlamaya çalışın. Şiddet davranışları devam ederse çocuk psikoloğuna danışmanız da faydalı olur.
S2: Çocuğum arkadaşlarını dövüyor, bu normal mi?
Cevap: Zaman zaman yaşanan anlaşmazlıklar normaldir ancak sürekli fiziksel şiddet varsa profesyonel destek alınmalıdır.
S3: Çocuğum cinsel içerikli videolar izliyor, engelleyebilir miyim?
Cevap: Tam engelleme yerine yaşına uygun, doğru bilgi vererek merakını yönlendirmek önemlidir. Ebeveyn kontrolü yazılımları kullanabilirsiniz.
S4: Çocuğum mastürbasyon yapıyor, bu normal mi?
Cevap: Özellikle 3-12 yaş arası çocuklarda kendi bedenini keşfetme amaçlı bu davranış görülebilmektedir. Önemli olan bunu utanma ya da suçluluk hissi olmadan, doğal karşılamaktır.
S5: Çocuğumun cinsel içerik izlemesi tacize işaret eder mi?
Cevap: Zorunlu değildir fakat sürekli gizli davranıyorsa, korku, kaçınma varsa mutlaka bir uzmana görünmesi gerekebilir.
