Giriş
Günümüzde araç muayene işlemleri, mükellef olan araç sahipleri açısından rutin bir yükümlülüktür. Ancak özellikle kredi kartı ya da banka kartı ile ödeme yapan vatandaşların karşılaştığı “ilave ücret” uygulaması, tüketici hukuku açısından önemli bir sorun haline gelmiştir. Özellikle TÜVTÜRK gibi yetkili muayene istasyonlarında kartla ödeme yapanlar tarafından “kart kullanımına bağlı hizmet bedeli” adıyla fazladan ücret alındığına dair şikâyetler artmaktadır. Bu yazıda, hukuksal zemini, emsal kararları, tüketicinin başvuru yollarını ve dikkat edilmesi gereken hususları ele alacağız.
Hukuki Dayanak
Öncelikle, kredi kartı ile yapılan ödemelerde ek ücret alınamayacağına dair açık bir düzenleme bulunmaktadır:
- 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu m. 17 hükmü uyarınca “üye işyerleri, kart hamillerinin yapmış oldukları mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı ya da kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorundadır; üye işyerleri, kart hamillerinden kartın kullanımından dolayı komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ücret talep edemez.”.
- Ayrıca, muayene hizmetleri bakımından da vatandaşın kredi kartı ile ödeme yapabilmesi mümkün olup, ilgili düzenlemelerde ödeme araçlarının çeşitliliğine yer verilmiştir.
Bu durumda, araç muayene istasyonlarının – kredi kartıyla ödeme yapılması nedeniyle – tüketiciden “kart kullanım komisyonu”, “hizmet bedeli”, “pos komisyonu” gibi adlar altında ek ücret talep etmesi hukukî olarak sakıncalıdır.
Emsal Kararlar ve Uygulama
Bu konuda önemli emsaller mevcuttur:
- Örneğin, bir başvuruda, araç muayenesi için kredi kartı ile ödeme yapan vatandaşın ödediği ücret üzerine “128,18 TL” fark alındığı görülmüş; başvuru üzerine Tüketici Hakem Heyeti farkın iadesine karar vermiştir.
- Ayrıca, mahkemeler de benzer şekilde, kart kullanımına bağlı ücret alınmasının hukuka aykırı olduğuna ve iadesi gerektiğine karar vermiştir.
- Öte yandan, kurum tarafından resmi açıklama yapılmış; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı yeni dönemde kredi kartı komisyonunun vatandaşa yansıtılmayacağı, işleticiler tarafından üstlenileceği bildirilmiştir.
Olayın Özeti
Bir vatandaş, aracının muayenesini yaptırırken kredi kartı ile ödeme yaptığı gerekçesiyle normal muayene ücretinden fazla bir rakam ödediğini tespit eder. Örneğin ücret 1.130,44 TL iken; kredi kartı ile ödeme yapılınca üzerine 128,18 TL fark eklenmiş, toplamda fazla ödeme yapılmıştır. Tüketici, Tüketici Hakem Heyetine başvurur, heyet farkın iadesine karar verir. Bu, vatandaş açısından hem maddi bir kazanım hem de benzer uygulamalara karşı uyarı işlevi görür.
Değerlendirme
Bu durumda dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- İlave ücretin alınabilmesi için önceden şeffaf, açık bilgilendirmenin yapılmış olması gerekir. Bu tür bir bilgilendirme yoksa uygulama hukuka aykırıdır.
- “Kartla ödeme yapacaksanız ilave ücret vardır” şeklinde önceden rıza alınmış olsa bile, söz konusu ücretin alınması 5464 Sayılı Kanun hükmüyle doğrudan yasaklanmıştır.
- Muayene hizmeti gibi kamuya ilişkin ancak özel işletmelerce yürütülen işlerde, tüketici açısından bu tür uygulamaların kabulü daha da sınırlıdır.
- Tüketici bu tür bir ücret ile karşılaştığında, fiş ya da dekont gibi belgeyi muhafaza etmeli, ödeme sırasında hangi tutarın alındığını ve bu tutarın normal muayene ücreti olup olmadığını kontrol etmelidir.
Başvuru Yolu
Vatandaş açısından yapılabilecekler:
- Muayene istasyonunda ödeme aşamasında ek ödeme alındığını fark ederseniz, fiş veya ödeme belgesini saklayın.
- İstasyon görevlisinden yazılı açıklama ya da gerekçe isteyin: “kart kullanım ücreti”, “hizmet bedeli” gibi bir tanım varsa bunu belirtin.
- Gerekirse Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurun. Çoğu ilde heyetlerde karar çıkması yaklaşık 3-6 ay sürebilir.
- Karar lehine olursa işletmeden iade talep edin; işletme bunu uygulamıyorsa, sonraki aşamada Tüketici Mahkemesi ya da idari yaptırım yolları gündeme gelebilir.
- Ayrıca ilgili Bakanlık ya da Ticaret İl Müdürlüğü’ne bildirimde bulunmak da mümkündür.
Sonuç
Araç muayene işlemlerinde kredi kartı ya da banka kartı ile ödeme yapılması halinde tüketiciden “kart kullanımına bağlı ekstra ücret” alınması hukuken mümkün değildir. Bu yönde alınmış emsal kararlar mevcuttur ve tüketicilerin bu uygulamalara karşı hakları vardır. Araç sahipleri ödeme sırasında dikkatli olmalı, ödedikleri tutarı kontrol etmeli, gerekirse hukuki yollara başvurmalıdır. Avukat olarak bu tür başvuruların yönlendirilmesi ve tüketici haklarının etkin olarak kullanılması önem taşımaktadır.
Bizimle iletişime geçebilirsiniz
(TRT Haber, 2024 tarihli haberden derlenmiştir.)
