Trafikte güvenliği tehdit eden en önemli unsurlardan biri alkollü araç kullanımıdır. Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Karayolları Trafik Kanunu bu konuda oldukça net yaptırımlar öngörmektedir. Peki, alkollü araç kullanmanın cezai boyutları nelerdir? Hangi durumlarda ceza artar? Haklarınızı biliyor musunuz? Bu yazıda tüm bu sorulara açıklık getiriyoruz.
Alkollü Araç Kullanmak Suç mu?
Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre, alkollü araç kullanmak tek başına ceza gerektiren bir suç değildir; ancak alkollü şekilde araç kullanımı bir kazaya neden olursa, bu durum “taksirle yaralama” (TCK md. 89) ya da “taksirle öldürme” (TCK md. 85) suçuna dönüşebilir.
Bunun dışında, esas yaptırımlar Karayolları Trafik Kanunu’na (KTK) göre uygulanmaktadır.
Sürücünün Alkollü Olduğu Nasıl Tespit Edilir?
- Hususi araç sürücüleri için sınır: 0.50 promil
- Ticari araç ve kamu hizmeti taşıyan sürücüler için sınır: 0.20 promil
- Uyuşturucu madde ya da uyarıcı madde kullanan sürücülerde ise sınır: Sıfır tolerans (tamamen yasak)
Bu oranların üzerindeki tespitler alkollü araç kullanımı olarak değerlendirilir.
Alkollü Araç Kullanmanın Cezaları (2025 Güncel)
İlk Kez Yakalanan Sürücü:
- 6 ay süreyle ehliyete el konulur
- 6.439 TL idari para cezası
- Sürücü kişi, alkolmetreyi üflemek istemezse: 20.342 TL para cezası ile 2 yıl ehliyete el koyulması
İkinci Kez Yakalanan:
- 2 yıl süreyle ehliyete el konulur
- Cezalar katlanarak artar
Üç ve Daha Fazla Tekrarda:
- Ehliyet 5 yıla kadar alınabilir
- Sürücü psikoteknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesinden geçmek zorundadır
Kaza halinde ise durum ceza hukukuna taşınır.
TCK’ya Göre Suç Oluşturan Durumlar
- Alkollü halde trafik kazasına neden olunması:
- Yaralanmalı kaza: TCK md. 89 – Taksirle yaralama
- 3 aydan 1 yıla varana kadar hapis cezası (duruma göre artabilir)
- Ölümlü kaza: TCK md. 85 – Taksirle öldürme
- 2 yıldan 6 yıla varana kadar hapis cezası (birden çok kişinin ölümü gibi bir durumda artar)
- Yaralanmalı kaza: TCK md. 89 – Taksirle yaralama
- Alkol nedeniyle bilinçli taksir kabulü:
- Alkol kullanarak direksiyon başında olmak, bilinçli taksir olarak değerlendirilebilir ve ceza artırımı yapılabilir.
Alkolmetreyi Üflemeyi Reddetmek
Alkolmetreyi üflemeyi reddetmek, hukuki hak değil, idari cezaya konu bir eylemdir. Bu durumda:
- 20.342 TL para cezası
- 2 yıl ehliyete el konulması uygulanır.
- Polis, kan testi talep etme yetkisine sahiptir.
- Reddin sürmesi halinde “emre itaatsizlik” gibi ek suçlamalar da gündeme gelebilir.
Haklarınız Neler?
Alkollü araç kullanımıyla ilgili yasal süreçte bazı haklara sahipsiniz:
- İtiraz hakkı: Alkol tespiti sonuçlarına ve cezaya karşı Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurabilirsiniz.
- Avukat ile görüşme: Polis sorgusu ya da ifade sürecinde avukat isteme hakkınız var.
- İkinci test hakkı: Kan testi ile alkol düzeyiniz yeniden ölçülmesini isteyebilirsiniz.
- Usulsüz işlem varsa: Ehliyetinize el konulması veya tutanak tutulma süreci hukuka aykırıysa, idari yargıya başvurarak işlemin iptalini isteyebilirsiniz.
Örnek Yargıtay Kararı
Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2021/8934 E. 2022/124 K. sayılı kararında, alkollü bir biçimde araç kullanarak yayaya çarpıp ölümüne neden olan sanığık “bilinçli taksirle öldürme” suçundan cezasını artırarak onamıştır. Bu karar, sürücünün alkol alarak trafiğe çıkmasının kast değilse bile öngörülebilir bir risk olduğunu kabul eder.
Sonuç
Alkollü araç kullanımı yalnızca trafik güvenliğini değil, bireylerin yaşam hakkını da doğrudan tehdit eden bir davranıştır. Türk hukukunda bu durum hem idari hem de cezai yaptırımlara tabidir. Ceza almamak ve hak kaybı yaşamamak için dikkatli olmak, haklarınızı bilmek ve gerektiğinde bir avukattan destek almak büyük önem taşır.
