Cumhurbaşkanına hakaret Suçu, Türk Ceza Kanunu m.125 hükmünde, genel hükümlerde düzenlenen hakaret suçunun özel bir şeklidir. Cumhurbaşkanına hakaret Suçu, söz konusu Cumhurbaşkanlığı makamının şeref ve saygınlığına zarar veren olgu ve sıfatların isnat edilmesinin veya sövme fiillerinin cezalandırılması olarak açıklanabilir. Cumhurbaşkanına hakaret suçunun düzenlenmesi ile ulaşılmak istenen amaç, Cumhurbaşkanının şerefinin korunmasıdır.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, 5237 sayılı TCK m.299 hükmünde şu şekilde düzenlenmiştir:
“Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır. Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır.”
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun Türk Ceza Kanunu 125′te düzenlenen hakaret suçundan farkını da izah etmek gerekir ise, TCK 125. maddesinde düzenlenen hakaret suçunun temel cezası 3 aydan 2 yıla hapis cezası şeklinde düzenlenmiş iken Cumhurbaşkanına hakaret suçunda cezanın alt sınırı 1 yıl, üst sınırı ise 4 yıl olarak düzenlenmiştir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Unsurları
TCK m.125 hükmünde düzenlenen hakaret suçundaki maddi ve manevi unsurlar Cumhurbaşkanına hakaret suçu için de geçerlidir. Bu kapsamda herkes, Cumhurbaşkanına hakaret suçunun faili olabilir. Cumhurbaşkanına hakaret suçunun mağduru Cumhurbaşkanı’ dır. Cumhurbaşkanının görevinin sona ermesinden sonra ise Cumhurbaşkanına hakaret suçu değil genel hükümlerde düzenlenen hakaret suçu oluşacaktır. Mağdur açısından failin söz konusu hakaret eylemini gerçekleştirirken doğrudan Cumhurbaşkanını hedef alması gerekmektedir. Yani söz konusu hakaretin Cumhurbaşkanına yapıldığı belirlenemiyorsa “şüpheden sanık yararlanır ilkesi” gereğince failin cezası genel hükümlerde düzenlenen hakaret suçuna göre belirlenecektir.
Fail tarafından yapılan bir hakaretin Cumhurbaşkanı hedef alınarak yapılıp yapılmadığının tespitinde, aşağıda yer verdiğimiz bazı Mahkeme kararları göz önünde bulundurulmaktadır. Cumhurbaşkanına hakaret suçunun konusu, Cumhurbaşkanlığı makamının onuru, kişiliği ve haysiyetidir.
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun hangi fiillerle işlenebileceğinin tespitinde, genel hükümlerde düzenlenen hakaret suçu esas alınmaktadır. Şöyle ki, Cumhurbaşkanlığı makamının öneminden ötürü Cumhurbaşkanının şeref ve saygınlığını rencide edebilecek, zedeleyebilecek nitelikteki somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi yahut sövmek suretiyle onur, şeref ve saygınlığına saldırılması Cumhurbaşkanına hakaret suçunun fiil unsurunu oluşturmaktadır.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, kasten işlenebilen bir suç olup taksirli hali Kanun’da düzenlenmemiştir. Ayrıca, Cumhurbaşkanına hakaret suçunun işlenebilmesi için genel kast yeterli olup özel bir kast yani saik (amaç) unsuru aranmamıştır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Özel Görünüş Şekilleri
1-) Cumhurbaşkanına Hakaret Suçuna Teşebbüs Mümkün Müdür?
Teşebbüs, Türk Ceza Kanunu m.35 hükmünde düzenlenmiş olup failin elverişli hareketlerle doğrudan suçu işlemeye başlamasından sonra elinde olmayan sebeplerle suçu tamamlayamaması halinde suç, teşebbüs aşamasında kalmaktadır. Cumhurbaşkanına hakaret suçu bir zarar suçu değil, tehlike suçudur. Yani bu suçun gerçekleşmesi için herhangi bir zararın meydana gelmesi aranmamaktadır. Bu sebepten, kural olarak Cumhurbaşkanına hakaret suçunda teşebbüs mümkün değildir.
2-) Cumhurbaşkanına Hakaret Suçuna İştirak
İştirak, Türk Ceza Kanunu hükümlerinde “Fail”, “Yardım eden”, “Azmettiren” olarak “Bağlılık Kuralı” başlığı altında düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda iştirak herhangi bir özellik göstermemektedir. Dolayısıyla iştirakin her şeklinin gerçekleşmesi mümkündür.
3-) Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda İçtima
Türk Ceza Kanunu hükümlerinde düzenlenen içtima hükümler, Cumhurbaşkanına hakaret suçu bağlamında da uygulanabilmektedir. Örneğin, zincirleme suç şeklinde işlenebilmekte olup fail, aynı Cumhurbaşkanı hakkında farklı zamanlarda birden fazla kez işbu suçu işlerse failin cezası, içtima hükümleri uygulanarak belirlenecektir.
Sosyal Medyada Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu
Günümüzde sosyal medya uygulamaları sık şekilde kullanılmaktadır. Bu sebeple Cumhurbaşkanına hakaret suçunun sıklıkla Twitter, Instagram, Facebook gibi sosyal medya platformlarından işlendiğini görmekteyiz.
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun şikayete bağlı bir suç olmadığını belirtmiştik. Ancak Cumhurbaşkanına hakaret suçundan herhangi bir şekilde haberdar olan kimse(ler) tarafından kolluk kuvvetlerine ihbarda bulunulmasında da engel yoktur. Örneğin, Twitter platformundan Cumhurbaşkanına hakaret içerir bir paylaşım yapan kimse hakkında, kişinin takipçileri veyahut paylaşımı gören herhangi bir kimse ihbarda bulunabilir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Hapis Cezası
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun hapis cezası, bu suçun temel veya nitelikli haline göre farklılık arz etmektedir.
1-) Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Temel Halinin Hapis Cezası: (TCK m.299/1)
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun temel halini işleyen fail, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
2-) Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Nitelikli Halinin Hapis Cezası: (TCK m.299/2)
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun nitelikli hali, işbu suçun “alenen” işlenmesidir. Bu durumda, failin cezası 1/6 oranında ayrıca arttırılmaktadır. Örneğin, bir televizyon programında veya sosyal medya üzerinden Cumhurbaşkanına hakaret etmek söz konusu suçun aleni bir şekilde işlendiğini göstermektedir.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Para Cezası
Adli para cezaları, tek başına veya hapis cezalarıyla birlikte uygulanabilen cezai bir yaptırım olup genel hükümlerde düzenlenen Hakaret Suçunda adli para cezası öngörülmüşken özel hükümlerde düzenlenen Cumhurbaşkanına hakaret suçunda adli para cezasına yer verilmemiştir.
Ancak, Cumhurbaşkanına hakaret suçunun alt sınırı 1 yıl hapis cezası olduğundan fail hakkında alt sınırdan cezaya hükmedilmesi halinde hapis cezası adli para cezasına çevrilebilecektir. Adli para cezası ödenmez ise failin cezasının tekrar hapis cezasına çevrileceği de unutulmamalıdır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Şikayete Bağlı Mı?
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun takibi şikayete bağlı olmayıp re’sen soruşturup kovuşturulmaktadır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Nereye Şikayet Edilir?
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, şikayete tabi bir suç olmamakla birlikte söz konusu suçun işlendiği bilgisi bulunan bir vatandaş tarafından Kolluk görevlilerine, Savcılığa veya CİMER’e şikayet edilebilir. Cumhurbaşkanına hakaret suçunun işlendiği noktasında bilgisi olan bir vatandaş tarafından CİMER’e, Kolluk görevlilerine veya Savcılığa bildirimde bulunabilirler. Ayrıca, şikayete bağlı bir suç olmadığı için Cumhuriyet Savcılığı tarafından veya Cumhurbaşkanlığı Hukuk Müşavirliği tarafından da Cumhurbaşkanına hakaret suçu ihbarı yapılmaktadır.
Ayrıca, Cumhurbaşkanına hakaret suçu, Cumhurbaşkanlığı Hukuk Müşavirliği veya Cumhuriyet Savcılığı tarafından da herhalde re’sen soruşturulmaktadır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda Zamanaşımı Ne Kadardır?
Cumhurbaşkanına hakaret suçunda zamanaşımı süresi 8 yıl olup Savcılık makamının Cumhurbaşkanına hakaret suçunun işlendiğini öğrendiği tarihten itibaren bu süre işlemeye başlayacaktır.
Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunda Görevli Ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Cumhurbaşkanına hakaret suçunda görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemeleridir.
Cumhurbaşkanına hakaret suçunda yetkili mahkeme ise her somut olay bakımından değerlendirilmesi gerekmekle birlikte, esasen bu suçun işlendiği yer mahkemesidir. Ayrıca CMK m.12/5 hükmünde, görsel veya işitsel yayınlardan dolayı yetkili mahkemenin yayın merkezi veya mağdurun yani Cumhurbaşkanının fiili duyup işittiği yer mahkemesi olduğu belirtilmiştir.
Kaynak: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5237&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
-“Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu (TCK 299) ve Cezası” — Avukat Ferhat Bulut
-https://karararama.yargitay.gov.tr/
