Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) 135. maddesi, iletişim tespiti, dinlenme ve kayda alınma hakkında tedbiri düzenlemektedir. Bu tedbir, kişilerin özel hayatına doğrudan müdahale ettiği için ancak sıkı şartlar altında uygulanabilir. Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararlarında da vurgulandığı üzere, dinleme kararı son çare olarak ve yalnızca kanunda öngörülen hallerde verilmelidir.
1. Dinleme Kararını Kim Verebilir?
- Hakim kararı ile uygulanır.
- Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde cumhuriyet savcısının kararıyla da yapılabilir; ancak bu karar en geç 24 saat içinde hâkim onayına sunulmalıdır. Hâkim onaylamazsa tedbir derhal sona erdirilir.
2. Hangi Suçlarda Dinleme Kararı Verilebilir?
CMK 135’e göre telefon dinleme tedbiri, yalnızca katalog suçlar için mümkündür. Bunlar arasında:
- Uyuşturucu ticareti
- Örgütlü suçlar
- Kasten öldürme
- Yağma (gasp)
- İşkence, rüşvet, irtikap
- Devletin güvenliğine karşı suçlar gibi ağır suçlar yer alır.
Basit suçlarda veya katalogda sayılmayan fiillerde telefon dinleme kararı verilmesi hukuka aykırıdır.
3. Dinleme Kararı İçin Aranan Şartlar
- Başka türlü delil elde etme imkânı bulunmamalı: Eğer suçun aydınlatılması için başka bir yöntem mümkünse dinleme tedbiri uygulanamaz.
- Kuvvetli şüphe bulunmalı: Sırf tahmin veya ihbar yeterli değildir, somut delillerle desteklenen şüphe aranır.
- Belirli süreyle uygulanmalı: İlk dinleme kararı en fazla 2 ay için verilir. Gerekçeli karar ile 1 ay daha uzatılabilir. Örgütlü suçlarda bu süre daha uzun tutulabilir.
4. Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi Yaklaşımı
- Yargıtay, genel ifadeler ile alınan dinleme kararını hukuka aykırı bulmaktadır ve bu sayede elde edilen delilleri geçersiz biçimde saymaktadır.
- Anayasa Mahkemesi, haberleşme hürriyetinin Anayasa ile korunduğunu, bu hakkın yalnızca kanunda öngörülen istisnai durumlarda sınırlanabileceğini vurgulamaktadır.
5. Hukuka Aykırı Dinlemelerin Sonucu
- Usulsüz bir şekilde elde edilen kayıtlar kesinlikle delil niteliği taşımaz.
- Şöyle bir durum var ki bu kayıtların dosyada bulunması bile yargılamanın adil olmasını engeller niteliktedir.
- Kişilerin özel hayatının ihlali söz konusu olduğundan, tazminat davası açma hakkı da doğar.
Bizimle iletişime geçebilirsiniz
Sonuç olarak: CMK 135 uyarınca telefon dinleme kararı, yalnızca katalog suçlarda, başka türlü delil elde etme imkânı bulunmadığında ve hakim kararıyla verilebilir. Aksi halde elde edilen kayıtlar hukuka aykırı delil sayılır ve yargılamada kullanılamaz.
