Hukuk sistemimizde en ağır kişilik hakları ihlallerinden biri, işlemediği bir suçla itham edilerek adli makamlara yönlendirilmektir. Türk Ceza Kanunu’nun 267. maddesinde düzenlenen iftira suçu, bu tür bir haksızlığı önlemeyi ve bireyin şerefini, özgürlüğünü korumayı hedefler.
İftira Suçunun Tanımı
İftira; kişinin, işlemediği suçu işlemiş gibi yetkili makamlara ihbar etmek ya da şikâyette bulunmak olarak tanımlanabilmektedir. Burada önemli olan, suç isnadının resmi mercilere yapılmasıdır. Kişi sadece çevresine dedikodu yoluyla birini suçlarsa bu iftira değil, hakaret veya kişilik haklarına saldırı olabilir. Fakat devletin soruşturma mekanizmasını harekete geçirmek amacıyla yapılan asılsız ihbar, iftira kapsamına girer.
İftira Suçunun Unsurları
- Fail ve Mağdur: Fail herkes olabilmektedir. Mağdur işlemediği bir suçla işlemiş gibi itham edilen kişidir.
- Fiil: Kişiye suç isnat edilmesi ve bu isnadın yetkili mercilere yapılması gerekir.
- Manevi Unsur: Suç, kasten işlenebilir. Fail, mağdurun suçsuzluğunu bilmesine rağmen isnatta bulunmalı.
- Sonuç: Savcılık, kolluk veya mahkeme gibi mercilerin harekete geçirilmesi gerekir.
Cezası Nedir?
TCK m. 267’ye göre iftira suçunu işleyen kişi hakkında:
- 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
- Eğer iftira sebebiyle mağdur hakkında gözaltı, tutuklama gibi tedbirler uygulanırsa ceza daha da artar.
- Mağdurun hüküm giymesi durumunda, iftiracıya verilecek ceza 15 yıla kadar hapis cezasına çıkabilir.
Yargıtay Kararı Örneği
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, bir kararında şu değerlendirmeyi yapmıştır:
Kendisini rahatsız eden komşusuna kızan sanığın, komşusunun “uyuşturucu ticareti yaptığı” yönünde polis merkezine şikâyette bulunduğu; ancak yapılan araştırmada iddiaların asılsız olduğunun anlaşıldığı olayda, sanığın iftira suçundan mahkûmiyetine hükmedilmiştir.
Bu karar, iftiranın yalnızca kişisel öfke veya intikam saikiyle değil, haksız yere devleti meşgul etme sonucu doğurduğunu da göstermektedir.
İftira Suçunda Şikâyet Süresi
İftira suçu, şikâyete bağlı değildir. Savcılık, ihbar ya da başka yollarla suçu öğrendiğinde re’sen soruşturma yapılır. Bu da iftiraya uğrayan kişilerin ayrıca şikâyetçi olmasa dahi devletin olayı takip edeceği anlamına gelir.
İftira ile Hakaret Arasındaki Fark
- Hakaret: Kişinin onurunu, saygınlığını zedeleyici söz ve davranışlardır.
- İftira: Kişiyi somut bir suçla itham etmektir.
Örneğin, birine “hırsız” demek hakarettir; ama “X kişisi şu adreste hırsızlık yaptı” diyerek savcılığa dilekçe vermek iftiradır.
Sonuç
İftira suçu, bireyin toplumdaki saygınlığını, özgürlüğünü ve hukuk güvenliğini koruyan önemli bir düzenlemedir. Özellikle son yıllarda Yargıtay kararları, kişisel çekişmelerde asılsız ihbarlara karşı ağır yaptırımların uygulanacağını ortaya koymaktadır. Bu nedenle kişiler, öfke anında veya kişisel çıkar uğruna başkasına isnatlarda bulunmaktan kaçınmalı; adalet mekanizmasını doğru ve dürüst şekilde işletmelidir.
