Toplum Barışını Bozmak Suçtur!
Toplumda huzur ve bir arada yaşama düzeni, bireylerin yalnızca kendi haklarına değil, başkalarının haklarına da saygı göstermesiyle mümkündür. Ancak bazı kişiler, bilerek ve isteyerek halk arasında kin, nefret veya düşmanlık yaratmaya çalışabilir. İşte Türk Ceza Kanunu, bu gibi davranışlara karşı ciddi yaptırımlar öngörmektedir. TCK m. 216’da düzenlenen “Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama” suçu, toplumsal barışı korumayı hedefler.
(1) Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu tahrikin kamu güvenliği açısından açıkça ve yakın tehlike durumlarının ortaya çıkması durumunda, bir yıldan üç yıla varana kadar hapis cezasıyla cezalandırılmalıdır.
(2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak aşağılayan kimse, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan kimse, kamu barışını bozmaya elverişli ise, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Suçun Unsurları Nelerdir?
Bu suçun oluşabilmesi için:
- Aleniyet: Eylem, toplumun tamamı ya da önemli bir bölümü tarafından duyulabilecek şekilde yapılmalıdır (örneğin sosyal medya, miting, basın açıklaması).
- Tahrik: Söz veya davranışlar, doğrudan halkı birbirine düşürecek nitelikte olmalıdır.
- Açık ve Yakın Tehlike: Söz konusu tahrik, kamu güvenliği açısından somut bir tehlike doğurmalıdır. (Örnek: Toplumsal olay, linç girişimi vs.)
Hangi Davranışlar Bu Suça Girer?
- Irk, mezhep ya da siyasi görüş ayrımı yaparak halkı kışkırtmak,
- Bir grubun inançlarını aşağılayarak provoke etmek,
- Sosyal medyada nefret söylemleri paylaşmak,
- Dini değerlerle alay ederek toplumda gerilim yaratmak.
Sosyal Medyada Suç İşlenebilir mi?
Evet işlenebilir. Sosyal medyada, ifadeler kamuya açık alan olarak değerlendirilebilir. Twitter, Instagram, Facebook gibi platformlarda yapılan paylaşımlar “aleni” sayıldığından, bu mecralarda yapılan tahrik içerikli yayınlar da suç teşkil edebilir. Hakaret, aşağılama ya da provoke edici paylaşımlar savcılık tarafından resen soruşturulabilir.
Yargıtay Uygulaması
Yargıtay, bu suçu değerlendirirken özellikle “kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlike doğmuş mu?” sorusuna odaklanır. Yalnızca rahatsız edici herhangi bir söz, bu suçu oluşturmaya yetmez. Örneğin bir grup hakkında genel geçer olumsuz yorumlar yapmak suç sayılmaz; fakat bu yorumlar kitleleri harekete geçirecek nitelikteyse, suç oluşabilir.
Cezası Nedir?
- 1 yıldan 3 yıla kadar hapis (kin ve düşmanlığa tahrik varsa),
- 6 aydan 1 yıla varana kadar hapis (aşağılama ya da dini değerlerini düşürme varsa).
Bu ceza durumları hükmün açıklanmasının bırakılması (HAGB) ya da erteleme haline tabi olabilmektedir. Ancak suçun niteliğine ve failin kastına göre tutuklama dahi mümkündür.
Sonuç: İfade Özgürlüğü Nerede Biter?
Demokratik toplumlarda ifade özgürlüğü esastır. Ancak bu özgürlük, başkalarının haklarına ve kamu düzenine zarar veremez. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden söylemler, sadece bireyleri değil, toplumun tamamını tehdit eder. Dolayısıyla sınır, kamu barışını bozma tehlikesiyle başlar.
