Boşanma davalarının temelinde genellikle fiziksel şiddet, sadakatsizlik ya da ekonomik sorunlar olduğu düşünülür. Fakat son zamanlarda artan bilinç düzeyi ve gelişen yargı anlayışı sebebiyle görünmeyen ancak en çok yıpratan şiddet türü olarak psikolojik şiddet, boşanma davalarında daha çok gündem haline gelmiştir.
Peki bir kişiyi ağır ağır tüketen bu görünmez şiddet nasıl tanımlanmalıdır, nasıl delillendirilebilir ve mahkeme karşısında nasıl bir sonuç doğurabilir? İşte merak edilen tüm yönleriyle psikolojik şiddetin boşanma sürecindeki yeri:
Psikolojik Şiddet Nedir?
Psikolojik şiddet, kişinin duygu dünyasını, benliği ve özgüvenini zedeleyen sistematik bir saldırıdı olarak tanımlanabilir. Kimi zaman aşağılayıcı bir bakış, kimi zaman susturarak cezalandırma, kimi zaman ise hiç konuşmadan yok sayma… Bu tür davranışlar tek başına zararsız gibi görünse de bir eşin uzun süre maruz kaldığı duygusal ihmal, hakaret, küçümseme ve baskı, psikolojik şiddeti oluşturur.
Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesi gereği, evlilik birliğinin temelinden sarsılması durumunda boşanma davası açılabilir. Psikolojik şiddet de bu temel sarsıcı etkenlerden biri olarak kabul edilir.
Psikolojik Şiddet Örnekleri
Aşağıdaki davranışlar psikolojik şiddet kapsamında değerlendirilebilir:
- Sürekli olarak hakaret veya küçümsemek
- Aşağılayıcı, alaycı veya iğneleyici sözler
- Eşi ailesinden ve arkadaş çevresinden izole etmek
- Sürekli kıskançlık, kontrol etmek ve baskı uygulamak
- Konuşarak değil, susarak cezalandırmak
- Ekonomik özgürlüğünü kısıtlamak veya tamamen ortadan kaldırmak
- Sürekli suçlamak, değersiz hissettirmek
Bu davranışlar, uzun süre devam ettiği taktirde bireyin benlik saygısını zedelemektedir, depresyon ve kaygı bozukluklarına yol açabilmektedir.
Boşanma Davasında Psikolojik Şiddet Nasıl İspatlanır?
Psikolojik şiddet, fiziksel şiddet gibi somut izler bırakmadığı için ispatı zordur. Ancak imkânsız değildir. Aşağıdaki yollar, psikolojik şiddeti mahkemede ortaya koymak için kullanılabilir:
1. Tanık İfadeleri
Psikolojik şiddeti doğrudan gören tanık bulmak zor olabilir. Ancak mağdurun yakın çevresindeki kişiler (örneğin aile bireyleri, arkadaşlar, komşular), onun ruh halindeki değişimi, içine kapanmasını ya da eşinden korktuğunu ifade edebilir. Bu tanıklıklar, mahkemede önemli delil kabul edilir.
2. Yazılı ve Dijital Deliller
WhatsApp, SMS, e-posta ya da sosyal medya mesajları gibi dijital yazışmalar; hakaret, aşağılama ya da tehdit içeren ifadeleri içeriyorsa delil niteliğindedir. Hatta bazı durumlarda sesli mesajlar ya da ses kayıtları da, hukuka uygunluk şartıyla kullanılabilir.
🔹 Not: Kişinin özel yaşamına izinsiz şekilde müdahale eden gizli ses kayıtları hukuka aykırı delil sayılabilir. Ancak Yargıtay’ın bazı içtihatlarında, “başka türlü ispat imkânı bulunmayan, sistematik şiddeti belgeleyen kayıtların” kabul edilebileceği belirtilmiştir.
3. Psikolojik Destek ve Raporlar
Bir psikolog veya psikiyatrist tarafından düzenlenen raporlar, psikolojik şiddetin birey üzerindeki etkilerini belgeleyebilir. Travma, depresyon, panik bozukluk gibi tanılar, şiddetin etkilerini ortaya koyar. Terapi seans kayıtları, seans notları ya da tanı belgeleri, mahkeme nezdinde kuvvetli delillerdir.
4. Polis Tutanağı veya Koruma Kararları
Psikolojik şiddete bağlı olarak alınmış bir 6284 Sayılı Kanun kapsamında koruma kararı, geçmişte yaşanan olayların ciddiyetini gösterebilir. Polis merkezlerine yapılan başvurular ve alınan ifadeler de dosyaya katkı sunar.
Psikolojik Şiddet Mahkemede Nasıl Değerlendirilir?
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin içtihatlarına göre:
“Eşine sürekli hakaret eden, küçümseyen, ilgisizlik gösteren ve psikolojik baskı altında bırakan eş, evlilik birliğini temelinden sarsacak derecede kusurlu sayılır.”
Bu durumda:
- Davacı eşin boşanma talebi kabul edilir.
- Kusurlu eşe karşı maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
- Nafaka, velayet ve mal paylaşımı konularında mağdur eşin lehine karar verilebilir.
Psikolojik Şiddete Maruz Kalan Ne Yapmalı?
- Yaşadıklarını yazılı olarak kaydetsin. Günlük şeklinde düzenli notlar tutmak, olayların tarihsel sürecini göstermek açısından etkili olur.
- Profesyonel destek alsın. Psikiyatrist veya psikologdan yardım almak, iyileşmenin yanı sıra delillendirme sürecine de katkı sağlar.
- Delil toplamayı ihmal etmesin. Dijital yazışmalar, ses kayıtları, tanıklar büyük önem taşır.
- Gerekirse koruma talebinde bulunsun. Süreç ilerlemeden, güvenliği sağlamak adına tedbir alınmalıdır.
- Hukuki destek alsın. Aile hukuku konusunda uzman bir avukatla süreci yürütmek, hak kaybını önler.
Sonuç: Sessiz Şiddet de Şiddettir
Toplumda hâlâ yeterince görünmeyen psikolojik şiddet, bir insanın hayatını sessizce mahvedebilir. Bu nedenle duygusal şiddetin ispatlanması kadar, ciddiyetinin anlaşılması da çok önemlidir. Türk yargısı artık psikolojik şiddeti boşanma sebebi olarak kabul etmektedir ve mağdurlar, doğru delillerle mahkemeden haklı sonuçlar elde edebilmektedir.
