Doktorun Özen Yükümlülüğü
Hastalara uygulanan tedaviler sonucunda her zaman istenilen sonuca ulaşmak mümkün olmayabilir. Bazı durumlarda hastanın tazminat talep etme hakkı doğar. Bunun için belli şartların oluşması gerekir. Doktorun kusurlu bir davranışı, bir zararın meydana gelmesi ve bu zararla doktorun hareketi arasında illiyet bağı bulunması gerekir.
Özen Yükümlülüğünde Ölçüt Nedir?
Doktorun kusurlu davranışı açısından özen yükümlülüğüne uygun davranması önem arz eder. Burada ölçüt, mesleki bilgisi yeterli seviyede olan bir doktorun uygulayacağı tedavi, tedavi öncesi bilgilendirme ve tedavi sonrasında gerekli işlemleri yapmasında gerekli özeni göstermesiyle ortaya çıkan sonuç olacaktır. Kısaca doktorun özen yükümlülüğünde yerleşmiş tıbbi standartlar esas alınacaktır. Bu değerlendirme, alanında yetkin bilirkişiler ve Adli Tıp Kurumu tarafından hazırlanacak rapor ile yapılacaktır.
Kötü Uygulamanın Kapsamı
Türk Tabipler Birliği’nin Hekimlik Meslek Etiği Kurallarının ‘Hekimliğin Kötü Uygulanması (Malpraktis)’ başlıklı 13. Maddesinde şu tanıma yer verilmiştir:
“Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeniyle bir hastanın zarar görmesi “hekimliğin kötü uygulaması” anlamına gelir.”
Burada doktorun sadece hatalı bir hareketi gerçekleştirmesi değil, yapması gereken bir işlemi yapmaması da kötü uygulama kapsamında değerlendirilecektir. Örneğin tedavinin olası yan etkilerini hastaya bildirmemek bu kapsamda sayılacaktır. Ancak öngörülemeyecek bir sonucun gerçekleşmesi durumunda doktorun sorumluluğuna gidilemeyecektir.
Tedavi Amaçlı Sözleşmelerde Doktorların Yükümlülükleri
Tedavi amaçlı sözleşmelerde doktor belli bir sonucun gerçekleşeceğine dair garanti vermez. Burada doktorun sorumluluğu tedavi sürecinin özenli bir şekilde yürütülmesi şeklinde olacaktır. Doktorun bazı yükümlülüklerini sıralamak gerekirse;
- Hastanın açık rızasını almak
- Sadakat ve özen yükümlülüğüne uygun davranmak
- Sır saklama yükümlülüğü
- Tedaviyi bizzat uygulama (istisnaları vardır)
- Zararların önlenmesi için gerekli işlemleri yapmak
- Tıbbi kayıtların eksiksiz bir şekilde tutulmasını sağlamak
- Hastanın menfaatlerini gözetmek ve buna uygun davranmak
Hasta Rızası Alınmadan Yapılacak İşlemlerde Doktorun Sorumluluğu
Onam alınmadan girişimde bulunan hekimin eylemi, hukuka aykırı olarak değerlendirilir. Ancak, yapılacak tıbbi girişimde bir zorunluluk hali mevcut olup hastanın bu zorunluluğu anlayamayacağı veya değerlendiremeyeceği durumlarda (örneğin bilinç bozukluğu, koma), kişilik hakkına verilen değer gereği onamın var olduğu kabul edilmelidir. Bu koşullar altında tedavi uygulanması sonucunda doktorun diğer şartları yerine getirmesi halinde artık hukuki sorumluluğu söz konusu olmayacaktır.
Hangi Durumlarda Doktor Özel Bilgileri Açıklayabilir?
1. Sır sahibi hastanın onamı ve izni ile yapılan açıklamalar.
2. Bildirimi zorunlu durumlar. (TCK ve UHK gereğince bildirimi zorunlu durumlarda bildirim görevini yapan hekimin cezai ve hukuki sorumluluğu olamaz.)
3. Meslek yemini yapanlara ve hastanın yakınlarına yapılan açıklamalar. (Hastanın tersine bir isteği olmayan durumlarda)
4. Toplum yararına olan haller; ihbarı zorunlu bulaşıcı hastalıklar ve meslek hastalıkları.
5. Yetkili makamın emri.
6. Polise ve avukatlara yapılan açıklamalar. (Hastanın bilgisi ve onamı halinde)
Doktorların Cezai Sorumluluğu
“Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz” (TCK Md.4). Yani doktorun sorumluluğunun doğması için kanunu bilmesine gerek yoktur. Bilmese de sorumluluğu devam edecektir. Ancak, hastanın onamı ile yaptığı genel tıp ilke ve kurallarına uygun tıbbi müdahaleler sonucu, sağlık ve beden bütünlüğü bozulsa bile bu durum hukuka aykırı sayılamaz. Doktora ceza verilmesi gündeme gelmez.
Devlet Hastanesinde Uygulanan Tedavi Sonucu Zarar Meydana Gelmesi Durumunda Dava Açma Süreci
Anayasa’nın 129. Maddesine göre kamu görevlilerinin görevleriyle ilgili açılacak davalarda tazminat sorumluluğu idareye aittir. Yani doktora bizzat dava açılmaz. İdareye karşı dava açılır ve sonucunda tazminata hükmedilirse idare tarafından zarar karşılanacaktır. Davalı idare daha sonrasında kusurlu kamu görevlisine rücu ederek zararını talep edecektir. Bu çerçevede kamu sağlık kurumlarında gerçekleştirilen tedavi süreci boyunca meydana gelen zararlar sebebiyle tazminat talepleri idari yargıda tam yargı davası olarak açılacaktır.
Devlet hastanelerinde hizmet kusurundan doğan sorumluluk genellikle yanlış tedavi uygulanması, tedavinin hiç uygulanmaması, eksik uygulanması, geç uygulanması durumlarında ortaya çıkabilir.
Maddi Tazminata İlişkin Tam yargı Davası
Hatalı müdahaleler sonucu ortaya çıkan fiziksel zarar veya hastanın vefatı durumlarında idari yargıda açılacak tam yargı davasıyla maddi tazminat talep edilecektir. Maddi tazminat kapsamında hastanın veya hasta yakınlarının uğradığı maddi zararlar karşılanabilecektir.
Hasta Fiziki Zarara Uğrarsa Hangi Zararlar Talep Edilebilir?
- Fiziki zarara uğrayan hastanın tedavi giderleri
- Ekonomik geleceğin sarsılması sebebiyle uğradığı zararlar
- Çalışma gücünü kaybeden hastanın uğradığı zararlar
Hasta Vefat Ederse Hangi Zararlar Talep Edilebilir?
- Hastanın vefatına kadar katlandığı sağlık masrafları
- Hastanın vefatı sebebiyle çalışamadığı sürede kaybettiği gelirler
- Vefat eden hastanın cenaze giderleri
- Vefat eden hastanın desteğinden mahrum kalan yakınlarının talep edebileceği destekten yoksun kalma tazminatı
Manevi Tazminata İlişkin Tam Yargı Davası
Hatalı uygulama sonucu hastanın veya hasta vefat etmişse hasta yakının uğradığı psikolojik zararlar, yaşadıkları acı veya üzüntü sebebiyle manevi tazminat davası açmaları mümkündür. Mahkeme mağdurun yaşadığı manevi zararı göz önünde bulundurarak tazminata hükmeder.
Yanlış tedavi sonucunda hastada kalıcı bir zararın meydana gelmesi, hastanın vefat etmesi veya gerekli özen gösterilseydi aynı sonuca ulaşılmayacak ise bu sonucun sebep olduğu manevi yıkımlar manevi tazminata sebebiyet verecektir.
Yargılama Süreci
İdari yargıda dava açmadan önce idareye başvurma zorunluluğu vardır. Yani öncelikle zarara sebep olan idareye başvurarak zararların giderilmesi için talepte bulunulmalıdır. İdare bu talebi yerine getirmez ise dava açma yoluna gidilir.
İdareye Başvuru Süresi
Burada başvuru süresi, tazminat talep edecek kişinin bu durumu öğrenmesinden itibaren 1 yıl ve her halde olay tarihinden itibaren 5 yıldır. Yani kişi zararı geç öğrenmiş olsa bile zararı doğuran eylemin üzerinden 5 yıl geçmişse dava açma hakkı düşer.
Davayı Kime Karşı Açmak Gerekir?
Eğer tıbbi müdahale bir devlet hastanesinde gerçekleşmişse dava Sağlık Bakanlığı’na karşı açılacaktır.
İspat Yükü Kimde?
Zarara uğrayan taraf tıbbi müdahalede eksiklik olması, geç müdahale edilmesi veya hiç müdahale edilmemesi durumlarını ispat etmelidir. İspatta bilirkişi raporları, tıbbi kayıtlar tespit açısından önemlidir.
Dava Açma Süreleri
İdare başvuru üzerine 30 gün içerisinde cevap vermelidir. Bu 30 gün içerisinde zararı giderebilir, talebi kısmen/tamamen reddedebilir veya hiç cevap vermeyebilir. Eğer cevap vermez veya talebi reddederse bu reddin kendisine tebliğini izleyen 60 günlük süre içerisinde tam yargı davası açılır.
30 günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse (örneğin talebiniz incelenmektedir vb.) ilgili bu cevabı, isteminin reddi sayarak dava açabileceği gibi, kesin cevabı da bekleyebilir. Bu takdirde dava açma süresi işlemez. Ancak, bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren 4 ayı geçemez. Dava açılmaması veya davanın süreden reddi hallerinde 30 günlük sürenin bitmesinden sonra yetkili idari makamlarca cevap verilirse, cevabın tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açabilirler.
Yetkili ve Görevli Mahkeme
Yetkili mahkeme sağlık hizmetinin ifa edildiği yer mahkemesidir.
Görevli mahkeme idare mahkemesidir.
Konuyla ilgili hukuki danışmanlık için ulaşabilirsiniz.
