Boşanma davasında kadının hakları oldukça önemli bir konudur. Kadınlar kötü ve mutsuz olan evlilikleri bitirmek konusunda endişe yaşamakta, boşanma süreci ve sonrasında olumsuz durumlarla erkeklere oranla daha fazla karşılaşmaktadırlar. TMK madde 161 ve devamında düzenlendiği üzere boşanma konusu kanunla korunmaktadır. Bu yazımızda boşanma davasında kadının haklarının neler olduğu konusuna değineceğiz.
Boşanma Davasında Kadının Hakları Nelerdir?
Boşanma davasında kadının haklarını şu şekilde sıralayabiliriz:
1.Nafaka hakkı
°Çocuk için iştirak nafakası hakkı
°Kadının yoksulluk nafakası
°Tedbir nafakası hakkı
2.Mal paylaşımından kaynaklanan alacak hakları
3.Velayet hakkı
4.Kadının çocukla kişisel ilişki kurma hakkı
5.Kadının evi kullanmayı talep hakkı
6.Kadının şahsi eşyalarını talep hakkı
7.Kadının ziynet eşyalarını talep hakkı
8.Kişisel güvenlik ve koruma hakkı
9.Maddi tazminat hakkı
10.Manevi tazminat hakkı
11.Kadının aile konutu şerhi koyma hakkı
12.Kadının ücretsiz avukat talep etme hakkı
13.Boşanan kadının eşinin soyadını kullanma hakkı
14.Kadının mehir hakkı
1. Nafaka Hakkı
Uygulamada yanlış bilinen konu, sadece kadınların nafaka alma hakkının olduğu ise de kadınlar gibi erkekler de bu haktan yararlanabilmektedir. Nafaka, mali durumu zayıf olan eşe diğer eş tarafından düzenli olarak ödenen mali yardıma denmektedir. Türk hukukunda 3 adet nafaka türü bulunmakta olup bunlar yoksulluk, iştirak ve tedbirdir.
Yoksulluk nafakası, TMK madde 175’te tanımlandığı üzere; boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.
İştirak nafakası, boşanma davasının kesinleşmesiyle birlikte çocuğun temel gereksinimlerini karşılamaya yönelik velayet hakkını elinde bulundurmayan taraftan talep edilen nafaka türüdür.
Tedbir nafakası, boşanma davası süresince taraf olan kadının geçimi ve barınma ihtiyaçları için geçici olarak bağlanan nafaka türüdür. Mahkeme ekonomik durumu göz önüne alarak kendiliğinden de bu nafaka türüne hükmedebilmektedir.
2. Mal Paylaşımından Kaynaklanan Alacak Hakları
Evlilik birliği içerisindeki edinilmiş mallarda eşlerin ortak hakkı bulunmakta olup evlilik süresince elde edilmiş olan tüm malvarlığında, eşler ortaklaşa hak sahibidirler. Kadın bu malvarlıklarının yarısına hak sahibi olabilecektir.
3. Velayet Hakkı
Velayet, çocuğun üstün yararını gözetmekle birlikte eğitimini, bakımını, korunmasını da ele alan yetki alanına sahiptir. Türkiye’de boşanma davalarında yüksek oranda çocuk, babaya verilme durumu gibi istisnai bir durum taşımadıkça anneye verilmektedir.
4. Kadının Çocukla Kişisel İlişki Kurma Talebi
TMK madde 323-324 hükümlerinde düzenlenmiştir. Bu maddelere göre kadın veya erkek velayeti almayan taraf da hangisi bulunmakta ise çocukla görüşülmesini talep hakkına sahiptir. Nasıl ki velayette hakim çocuğun üstün yararını gözetmekte olup kendisi karar verdiyse kişisel ilişki kurma durumunda da kendiliğinden karar verebilecektir. Eğer velayet herhangi bir sebeple babaya bırakılmışsa annenin çocukla kişisel ilişki kurma talebi ortaya çıkacaktır.
5. Kadının Evi Kullanmayı Talep Hakkı
Eşler hakkında boşanma davası sonuçlandıktan sonra ortak yaşanılan konutta kimin yaşayacağı durumu söz konusudur. Anlaşmazlık olduğunda kadın mahkemeden ortak konutu kullanmayı talep edebilir. Mahkeme talep üzerine ekonomik durumu vs. dikkate alarak bu konu hakkında karar verecektir.
6. Kadının Şahsi Eşyalarını Talep Hakkı
Kadının şahsi malvarlığı içerisinde bulunan; evlenmeden önce edinilen malvarlıkları, miras yoluyla intikal eden malvarlıkları ve kişisel eşyalar gibi mallarının mahkemeden kendisine teslimini isteyebilecektir.
7. Kadının Ziynet Eşyalarını Talep Hakkı
Ziynet eşyaları edinilmiş mal rejimi olarak kabul edilmeyip kişisel mal olarak kabul edilmektedir. Ziynet eşyalarını düğünde kendisine takıldığını ispatlayan kadın, eşyaların aynen iadesini talep edebileceği gibi iadesi mümkün değilse de bedelini isteme hakkına sahiptir.
8. Kişisel Güvenlik ve Koruma Hakkı
Şiddet ve korku dolu evlilikler de kadın kişisel güvenlik talep edebilecektir. 6284 s. kanun kapsamında uzaklaştırma ve koruma tedbirlerini kadın eş talep etme hakkına sahiptir.
9. Maddi Tazminat Hakkı
Boşanma davasında kadın maddi tazminat hakkını isteyebileceği gibi bu hakkını dava bittikten sonra 1 yıl içerisinde ayrı bir dava açarak da talep etme hakkına sahiptir. Maddi tazminata karar verilebilmesi için bazı şartlar aranmakta olup bunlar, kadının ya tamamen kusursuz ya da eşine oranla daha az kusurlu olması gerekmektedir. Erkeğin kusuru kadını zarara uğratıp hukuka aykırı olmalı aynı zamanda zararla kusur arasında illiyet bağı aranmaktadır. Bu hakkın kullanılması için boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekmektedir. Kadının bu hakkını talep üzerine kullanması gerekmektedir yoksa mahkeme re’sen maddi tazminata karar vermeyecektir.
10. Manevi Tazminat Hakkı
Eşlerden birinin kusuru bulunması durumunda kadın olan eş bu hakkını kullanacaktır. Kişilik hakkı ihlal edilen taraf bakımından bu hak oldukça önem arz etmektedir. Maddi tazminat bakımından aranan şartlar burada da geçerliliğini korumakla birlikte maddi tazminattan farklı olarak bireyin mali durumu değil, elem ve üzüntüsünün tazmin edilmesinin amaçlandığını söylememiz daha doğru olacaktır.
11. Kadının Aile Konutu Şerhi Koyma Hakkı
Eşlerin birlikte yaşadığı konuta erkek eş malikse kadın eş tapuya giderek o konutun aile konutu olduğunu beyan etmesi gerekmektedir. İlgili tapu kaydına aile konutu şerhi eklendikten sonra taraflar birbirinin rızası olmaksızın bu taşınmazı satamaz veya başkaca sınırlı ayni hak tesis edemez. Bu hak kadın eş tarafından oldukça önemli bir konu olup erkek olan eşin konut üzerinde işlem yapmasını sınırlamaktadır.
12. Kadının Ücretsiz Avukat Talep Etme Hakkı
Kadın olan eşin boşanma davası süresince adli yardım almasını gerektirecek bir durum varsa eşe baro tarafından bir avukat gönderilecektir. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için gerekli şartları taşımalı ve buna dair belgeleri ibraz etmelidir.
13. Boşanan Kadının Eşinin Soyadını Kullanma Hakkı
Boşanan kadın boşandıktan sonra kendi soyadını alacaktır ama eski kocasının soyadını kullanmada menfaati bulunmakta ise mahkeme kararınca bu soyadı kullanmaya devam edebilecektir.
14. Kadının Mehir Hakkı
Mehir, kadına evlenirken verdiği veya vermeyi taahhüt ettiği para, mal veya menfaat hediyesidir. Mehir yazılı ve taraflarca imzalanma şartlarını taşıdığı takdirde boşanma davasında kadının talep edebileceği bir diğer önemli haktan biridir.
Sonuç: Boşanma sürecinde, oldukça karmaşık olan bu yasal süreçte mutlaka avukat desteği alınması gerekmektedir. Bu destek kadınların haklarını korumak ve bu süreci daha kolay şekilde çözümlemeye yardımcı olacaktır. Bu süreçte yanınızda olmak isteriz. Bizimle iletişime geçip bu dönemi rahatlıkça atlatabilirsiniz.
